State of the Union | Terugkeer van Trump veegt Bidens erfenis bijna volledig weg

Toen hij op 20 januari 2021 werd ingezworen als de 46ste president van de Verenigde Staten van Amerika leek hij de juiste man op de juiste plaats. Te midden van een dodelijke pandemie en een diepe recessie, en met de bestorming van het Capitool nog rauw in het geheugen, was de 78-jarige Joe Biden de kalme en ervaren gids die het land uit de crisis moest loodsen. Hij had de ziel van Amerika teruggewonnen. Hij ging de chaos van de Trump-jaren doen vergeten. Hij moest de schade aan de economie, de democratie en de rechtstaat herstellen. En hij zou het Amerikaanse leiderschap in het belang van de rest van de wereld terugbrengen.

In de eerste honderd dagen van zijn presidentschap was Biden zo succesvol dat snel lovende vergelijkingen werden gemaakt met Franklin Delano Roosevelt, de Democraat die Amerika met zijn New Deal uit de Grote Depressie van de jaren 30 haalde en het pad effende voor de overwinning in de Tweede Wereldoorlog in 1945.

Het covidvirus werd teruggedrongen met een massale vaccinatiecampagne en de economie genas evenzeer dankzij een snelle budgettaire stimulus van 1.900 miljard dollar die vooral de werkende Amerikaan en de middenklasse ten goede kwam. In het buitenland werden allianties hernieuwd en de NAVO kreeg dankzij Bidens leiderschap een nieuw gevoel van eenheid - en twee nieuwe lidstaten, Finland en Zweden - na de Russische invasie van Oekraïne.

Bidens verkiezingsbelofte To Build Back Better resulteerde in een infrastructuurwet die zowel Democraten als Republikeinen in november 2021 goedkeurden. Die wet maakte honderden miljarden dollars vrij voor het Amerikaanse wegennet, voor luchthavens en treinstations, en voor investeringen in breedbandinternet die verbindingen naar de meest afgelegen regio’s van het land zou brengen.

In de zomer van 2022 volgde de felbevochten Inflation Reduction Act, die alleen met Democratische stemmen door het Congres werd geduwd en de Verenigde Staten in een klap een leider maakten op het gebied van klimaat. Door het agressief subsidiëren van alternatieve energiebronnen, zoals zonne-en windenergie, en het gebruik van elektrische wagens te promoten, zou Amerika eindelijk een deel van de internationale oplossing worden in de strijd tegen de opwarming van de aarde.

Maar de budgettaire stimulus van begin 2021 wakkerde de inflatie aan, die de lagere inkomensklassen het hardst trof. De vernieuwing van de Amerikaanse openbare infrastructuur kwam maar traag op gang en werd ook deels gefnuikt door de hoge inflatie. Ondanks de 42 miljard dollar die opzij was gezet voor breedbandinternet is er nog altijd geen enkel huishouden mee verbonden. Ook de infrastructuur voor elektrische wagens kwam maar niet van de grond, met amper 44 (!) nieuwe laadstations geïnstalleerd de voorbije twee jaar.

In het buitenland was er de desastreuze terugtrekking uit Afghanistan in de zomer van 2021, waar de NAVO-bondgenoten plots in de kou stonden. En er was het conflict tussen Israël en Hamas in Gaza, waar de regering-Biden dikwijls gefrustreerd moest constateren dat ze weinig diplomatieke invloed had op de Israëlische premier Benjamin Netanyahu en maar weinig kon doen aan de humanitaire crisis in Gaza en het stijgende aantal Palestijnse burgerslachtoffers. Te elfder ure kwam er alsnog een staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas, mee dankzij extra politieke druk van Trump, die er uiteraard alle eer voor opeist.

Koppigheid en ijdelheid

Koppigheid en ijdelheid werden Biden uiteindelijk fataal. Hij was ervan overtuigd dat alleen hij Trump kon verslaan. Hij had het al eens gedaan in 2020. Tijdens zijn enige verkiezingsdebat met Trump op 27 juni 2024 was het voor iedereen duidelijk dat de bijna 82-jaar oude Biden niet meer de fysieke en mentale capaciteiten had om nog eens vier jaar president te zijn. De keizer bleek geen kleren aan te hebben en de peilingen waren genadeloos.

Hij wachtte nog tot 21 juli om na zware druk uit de race te stappen en plaats te ruimen voor zijn vicepresident Kamala Harris. Zij kon het tij nog wat keren - de campagne was lange tijd een nek-aan-nek race – maar ze kon nooit genoeg afstand nemen van de negatieve kanten van het beleid van Biden om Trump echt te kunnen te verslaan in de swingstaten.

Nu Trump maandag opnieuw zijn intrede in het Witte Huis maakt, lijken de vier jaar van Biden een klein golfje in een Trump-tsunami. Niet Biden maar Trump luidt een nieuw tijdperk in zowel de Amerikaanse binnenlandse als buitenlandse politiek in. Van Bidens progressieve beleidsinnovaties zal niet veel overblijven.

Net zoals Roosevelt en Ronald Reagan in de 20ste eeuw de toon zetten door de basisprincipes van de Amerikaanse politieke economie te herschrijven in respectievelijk progressieve en conservatieve richting, is het nu aan Trump om zijn America First-visie, die haaks staat op alles waar Biden zijn hele carrière voor heeft gevochten, in praktijk om te zetten. De geschiedenis zal dan ook niet mals zijn voor Biden.