State of the Union | De wereld vergist zich over Trumps handelstarieven

Europa en de rest van de wereld gaan ervan uit dat de verkiezingsbeloftes van de verkozen Amerikaanse president Donald Trump over invoertarieven niet meer dan een gewiekste onderhandelingstactiek zijn. De Republikein kondigde aan dat hij heffingen van 10 procent wil invoeren voor iedereen die handeldrijft met de Verenigde Staten. Daarnaast dreigde hij zelfs met een importtaks van 60 procent voor alle Chinese goederen die Amerika binnenkomen.

Waar komt die verwachting vandaan? Iedereen die een beetje economie heeft gestudeerd weet dat handelstarieven de inflatie in de hand werken, omdat producenten invoertaksen gewoon doorrekenen aan de consument. En laat het nu net de hoge inflatie van de jongste paar jaar zijn die de Democrate Kamala Harris de das omdeed bij de verkiezingen op 5 november. Trump won toen met zijn belofte om ieders rekening in de supermarkt te doen dalen.

Er wordt ook verwezen naar Trumps eerste termijn. Toen die in 2017 begon, blafte Trump steeds over nieuwe tarieven, maar beet hij veel minder. Het grote handelstekort met China hoopte hij pas in 2018 aan te pakken met tarieven die gradueel zouden stijgen tot 25 procent. Maar niet alle goederen uit dat land werden extra belast in de VS: populaire consumentenproducten zoals smartphones, videogameconsoles, laptops en speelgoed werden gespaard.

De totale waarde van de invoer uit China naar de VS daalde, maar dat was ook het geval voor de uitvoer van de VS naar China, omwille van Chinese vergeldingstarieven. Het resultaat was dat het bilateraal handelstekort met China er nog altijd is. Trumps opvolger, de huidige president Joe Biden, liet die tarieven onaangeroerd.

Tot slot vindt Trumps kandidaat-minister van Financiën Scott Bessent, een vrijhandelaar, nog hogere handelstarieven geen goed idee. En nu Trump de Chinese president Xi Jinping heeft uitgenodigd voor zijn inhuldiging op 20 januari en er geen plaats blijkt te zijn voor fervent protectionist Bob Lighthizer, de voormalige handelsvertegenwoordiger, zijn de meesten ervan overtuigd dat het handelsbeleid niet verder zal gaan dan een paar bescheiden nieuwe en symbolische invoertarieven.

Al 40 jaar protectionist

Niets is verder van de waarheid. Als er één beleidsidee is waarin Trump al sinds de jaren 80 vast gelooft, dan is het protectionisme. Hij keek toen al jaloers naar het productievermogen van Japan en Duitsland en vond dat de Verenigde Staten zich lieten misbruiken in het internationale handelssysteem. Sinds 2000 vindt hij dat ook China daaraan meedoet, op steroïden bovendien.

Trump wil dat de VS weer een land met een bloeiende nijverheid en industrie worden, inclusief de banen die dat oplevert. In plaats van Duitse auto’s in te voeren uit Europa, wil hij dat merken als Volkswagen en BMW ze exclusief in de VS produceren voor de Amerikaanse markt. Hij wil ook dat alle technologieën van de toekomst - microchips voor AI, elektrische wagens... - in de VS worden gemaakt in plaats van in Azië. Zo hoopt hij paarse swingstaten zoals Arizona, Pennsylvania, Michigan en Wisconsin permanent Republikeins rood te kleuren door het verwachte economische succes.

Maar er is ook een budgettaire logica om permanent veel hogere handelstarieven in te voeren. Trump gelooft in laisser-faire in het binnenland. Dat betekent lagere belastingen en minder regels. Hij heeft al beloofd om de vennootschapsbelasting naar 15 procent te brengen. Ook inkomsten moeten lager belast worden. Dat levert echter een gat in de begroting op, dat zijn regering hoopt te dichten met de opbrengsten van hogere invoertarieven.

Sommigen in Trumps entourage maken zich sterk dat de VS zo 2.500 miljard dollar kunnen ophalen in de komende tien jaar. Trump denkt dat buitenlandse producenten dat zullen betalen en niet de Amerikaanse consument. Als buitenlandse bedrijven lagere winstmarges kunnen tolereren om hun marktaandeel in de VS te behouden is dat misschien gedeeltelijk waar. Een sterkere dollar zou ook het inflatoire effect van nieuwe handelstarieven moeten onderdrukken.

Onvermijdelijk hogere prijzen

Maar hogere prijzen zijn onvermijdelijk, en de Amerikaanse bedrijven die exporteren naar de rest van de wereld zullen het heel moeilijk krijgen met een nog sterkere dollar. Een hogere inflatie betekent ook dat de Amerikaanse centrale bank, de Federal Reserve, de rente nog veel langer hoog zal moeten houden, wat ook pijnlijk is voor de vele Amerikaanse consumenten die verslaafd zijn aan goedkoop krediet.

Trump hoopt dat zijn nieuwe handelstarieven, lagere vennootschapsbelastingen en deregulering Europese en Aziatische bedrijven ertoe zullen aanzetten in de VS te investeren in plaats van in hun eigen land. Hij wedt erop dat dat Amerikaanse jobs en Amerikaanse welvaart zal creëren en de prijzen zal drukken. Maar wat wordt de impact van massadeportaties van migranten die illegaal in de VS verblijven - maar wel een bijdrage leveren aan de economie - en hogere rentes?

De strategie van Trump gaat er ook van uit dat de rest van de wereld naar zijn pijpen zal dansen en op al zijn eisen zal ingaan om nog hogere handelstarieven te vermijden. De druk zal echter groot zijn om de VS met gelijke munt terug te betalen en ook tarieven in te voeren. Een handelsoorlog is onvermijdelijk in dat scenario.

De vraag blijft of Trump, die zijn succes graag meet aan de sterkte van de Amerikaanse beurs, flexibel of pragmatisch genoeg is om gas terug te nemen als het zover komt en of de wereldeconomie de schade kan herstellen.