Ons onderwijs moet beter

De kwaliteit van het onderwijs in België (en Vlaanderen), dat er al jarenlang op achteruitgaat, is weggezakt tot verontrustende niveaus. Dat blijkt uit allerlei analyses van de onderwijsresultaten.

Volgens het PISA-onderzoek van de OESO, dat 15-jarigen test voor lezen, wiskunde en wetenschappen, stond België in 2018 pas op een 15de plaats onder de industrielanden voor die drie domeinen gecombineerd. Volgens de TIMMS-analyses, die leerlingen uit het vierde leerjaar testen op hun kennis van wiskunde en wetenschappen, haalde Vlaanderen in 2019 een 17de plaats voor wiskunde en een 35ste voor wetenschappen. Volgens de PIRLS-analyses, die leerlingen uit het vierde leerjaar test op leesvaardigheid, stond Vlaanderen in 2021 op de 29ste plaats. In West-Europa doet alleen Wallonië nog slechter.

De matige kwaliteit van ons onderwijs, en vooral de duidelijk neerwaartse trend daarin, vormt een ernstige bedreiging voor onze welvaart. Het toekomstige potentieel van onze economie hangt in belangrijke mate af van de kwaliteit van de mensen, zowat de enige ‘grondstof’ waarover België beschikt.

Als we de neerwaartse trend niet keren, dan kunnen we op termijn ons huidige welvaartsniveau niet behouden. Omgekeerd kan een performanter onderwijs net een zeer krachtige hefboom zijn voor onze welvaartscreatie op langere termijn.

Aan een gebrek aan financiële middelen kan het niet liggen. De ondermaatse onderwijsresultaten staan in pijnlijk contrast met onze uitgaven voor onderwijs. Volgens Europese cijfers spenderen de Belgische overheden 6,3 procent van het bruto binnenlands product (bbp), wat overeenkomt met 36 miljard euro, aan onderwijs. Dat is op Zweden na het meeste van Europa. De voorbije 25 jaar zijn die uitgaven met 0,5 procent van het bbp toegenomen, terwijl ze gemiddeld in Europa licht gedaald zijn (-0,1%).

Heel wat andere industrielanden halen dus betere resultaten met lagere uitgaven. Dat impliceert dat ons onderwijs met het huidige budget duidelijk beter moet kunnen.

Het moet dus niet zozeer gaan over extra geld voor het onderwijs, maar wel over een (veel) betere inzet van de bestaande middelen: minder versnippering (en dus minder verspilling van middelen die daarmee gepaard gaat), meer focus op lesgeven, een modern hr-beleid voor leraars, meer financiering in functie van resultaten, een herwaardering van technische en beroepsopleidingen... Als we onze welvaart op langere termijn willen vrijwaren, en zelfs nog willen versterken, dan moet ons onderwijs beter.