Noelsspeak extra | Het domino-effect van het coronavirus op de economie

Het coronavirus en de aanpak ervan hebben grote parallellen met de millenniumbug, maar vooral met de subprimecrisis van ruim tien jaar geleden. Een euforische financiële markt, een instabiele economie, een vonk die paniek brengt, en vervolgens een domino-effect met ingrijpende economische en financiële gevolgen. Niet allemaal negatief trouwens, eens de initiële pijn achter de rug zal zijn.

Je hoefde geen computerspecialist te zijn om na te denken over de impact van de millenniumbug, of een CDO-dealer om te kunnen oordelen over de economische gevolgen van de financiële crisis. Net zo goed hoef je dus vandaag geen viroloog te zijn om na te denken over de gevolgen van het coronavirus, en vooral de economische en financiële impact ervan. Ik hou er net van om multidisciplinair te werken: we kunnen veel leren van andere disciplines (zoals de medische of technologische) en zij kunnen ook wel iets leren van economen, misschien niet zo heel veel, maar toch.

Hoeveel erger het coronavirus is dan het gewone griepvirus doet niet meer ter zake. Het eerst verzwijgen en talmen (vooral in China), vervolgens de quarantaine van steden en dorpen, en ten slotte de dagelijkse berichten van lekken in deze medische muur door het opduiken van besmettingsgevallen her en der in de wereld hebben paniek veroorzaakt, die zich ook uit op de beurzen.

De huidige sell-off komt in de geschiedenisboeken. Het is een van de sterkste in zo’n korte tijd. Uiteraard komt dat voor een groot deel door de hoge beurskoersen, opgepompt door monetaire en budgettaire stimuli en bijna onophoudelijke aanmoedigingen van centraal bankiers om zich geen zorgen te maken over bijvoorbeeld het wegnemen van die stimuli op korte of lange termijn. Dronken chauffeurs maken ook hardere botsingen.

De impact van de corona-aanpak is vergelijkbaar met iemand die in het drukke snelwegverkeer erg hard op zijn rem gaat staan, waardoor anderen minuten later en kilometers achter die plek hard inrijden op de daar gevormde harmonicafile. De complete standstill van de wereldeconomie, begonnen in China, heeft via de scheepvaart, de logistieke ketens en nu ook het consumentengedrag de gehele wereldeconomie collectief tot abrupte vertraging gebracht.

Het zou niemand nog mogen verbazen dat dat negatieve groei, jobverlies en uiteindelijk faillissementen zal brengen en nog meer negatieve domino-effecten erna door die berichten, een  verdere daling van het consumentenvertrouwen, ingehouden investeringen en lagere (negatieve) winsten.

Centrale banken en overheden hebben ook minder munitie vandaag dan in 2008 om het domino-effect te milderen. Ze zullen wellicht nog meer experimenteren, zoals in Hongkong waar helikoptergeld een feit is geworden. De centrale bank deelde er 1.200 dollar uit aan 6 miljoen inwoners. Ook in Macau en Singapore vloog de monetaire helikopter uit. Begrotingsdiscipline is al een tijdje zoek in de OESO (vooral in de VS trouwens), maar de ruimte voor verdere ontsporing is beperkt.

Maar er zijn nog vier grote trends op lange termijn die de coronadomino gaan versnellen.  

1. De coronacrisis toont de fragiliteit en het economische besmettingsgevaar van de globalisering. Naast de brexit en de handelsoorlog van de Amerikaanse president Donald Trump is dit de derde duw naar een zekere deglobalisering en meer lokalisme. Lokale productie zal terug bekeken worden, naast grotere voorraden. China is daarvan het slachtoffer.
2. Het is opnieuw een aanmoediging om meer technologische oplossingen te bekijken, en bijvoorbeeld drones en artificiële intelligentie te gebruiken in de bestrijding van crisissen. De consument zal meer e-commerce gebruiken, meer digitaal geld (vergeleken met 'vuil' papieren geld). De bevolking wordt bij elke storm of virus opgeroepen om te bunkeren, wat goed is voor gaming, Netflix en andere technologie.
3. Het klimaat lijkt een winnaar, niet alleen door de (tijdelijke) economische achteruitgang, maar ook deglobalisering en het besef van de impact van luchtvervuiling op longziektes bijvoorbeeld.
4. Ten slotte zou dit ook een halt kunnen toeroepen aan de lange periode van desinflatie. Deglobalisering, stijgende kosten van veiligheid en nieuwe reglementering, en nieuwe monetaire stimuli zullen inflatoir werken.

In België zal dat onze wankele begroting uiteraard geen deugd doen, zeker niet als binnen enkele jaren de rente zou oplopen. Er wordt nu al gesproken over een coronacoalitie, omdat blijkbaar alleen onder druk een regering kan worden gevormd. Of dat tot goed beleid zal leiden, durf ik echter vrezen.

Dit virus heeft een domino-effect op gang gebracht dat diepgaande economische gevolgen zal hebben, vooral op lange termijn. De pijn op korte termijn had zeker sterk beperkt kunnen worden door meer openheid in de communicatie vanaf het begin van de crisis en door meer op de verantwoordelijkheid en weerbaarheid van de bevolking te rekenen.

Deze coronarecessie had kunnen worden vermeden, maar de correctie was op een andere manier (en minder pijnlijk) onvermijdelijk. Op lange termijn zijn er echter verschillende lichtpuntjes: de ongebalanceerde wereldeconomie, drijvend op schulden en sociaal en klimatologisch scheefgegroeid, wordt nu dooreengeschud en bewogen naar een beter evenwicht. Net zoals voor ziektes geldt ook voor de economie: 'What doesn’t kill you, makes you stronger.'