Nationale Bank overdrijft Belgische gezondheidsuitgaven

Johan Swinnen, een bekend kankeronderzoeker van het UZ Leuven, stapt deze zomer te voet naar Compostela om geld in te zamelen voor de strijd tegen kanker. Bij zijn zoon Pieter werd zes jaar geleden een hersentumor ontdekt, toen hij 13 was. De Standaard deed vorig weekend een aangrijpend, maar tegelijk hartverwarmend interview met hen.

Dezelfde krant maakte melding van een studie van de Nationale Bank over de efficiëntie van de overheid. Die zit volgens de Nationale Bank niet goed. Onder meer voor gezondheidsuitgaven geeft België veel meer uit dan andere Europese landen, zonder dat de kwaliteit erboven uitsteekt. Eerder zei een directeur van de Nationale Bank dat België 1 tot 1,5 procent van het bruto binnenlands product of zo’n 4 tot 6 miljard euro zou kunnen besparen op de gezondheidszorg.

De Nationale Bank baseert zich op cijfers van Eurostat. Ze berekent de totale gezondheidsuitgaven door de uitgaven van de overheid en de gezinnen op te tellen. Eurostat publiceert echter zelf de totale gezondheidsuitgaven. Ze doet dat sinds 2011 met een nieuwe methode, het System of Health Accounts (SHA), opgesteld door Eurostat, de OESO en de Wereldgezondheidsorganisatie. Met de SHA-methode kan je internationaal vergelijken, aldus Eurostat. De methode van de Nationale Bank wordt door Eurostat niet gebruikt.

De Nationale Bank komt tot heel andere resultaten dan Eurostat, ook al baseert ze zich op cijfers van Eurostat. De oranje balkjes op de bijgaande grafiek geven voor 2014 de cijfers van Eurostat (SHA), de blauwe geven die van de Nationale Bank. Eurostat zet België in de middenmoot ten opzichte van de buurlanden en de Scandinavische landen van de EU, Finland staat achteraan. De Nationale Bank zet België helemaal bovenaan, en Finland tweede.

De discussie over die verschillen in cijfers is niet onschuldig. De Nationale Bank stelt dat België ondanks de hoogste uitgaven niet de beste gezondheidszorg levert, gemeten volgens een door de Nationale Bank samengestelde index. Meer nog, zes Europese landen halen volgens de Nationale Bank een betere kwaliteit met - soms fors - minder middelen, waaronder Nederland, Zweden en Frankrijk. Grondige hervormingen en besparingen in de Belgische gezondheidszorg lijken dan onvermijdelijk.

Ik contacteerde de Nationale Bank met mijn kritiek op haar cijfers. Ze berekende bij wijze van reactie ook eens de efficiëntie met de cijfers van Eurostat. Dan blijken slechts drie landen het beter te doen met minder middelen: Oostenrijk, Italië en Spanje. Zweden, Frankrijk en Nederland leveren wel betere kwaliteit, maar die landen geven met de nieuwe cijfers gevoelig meer uit aan gezondheidszorg dan België. Denemarken en Duitsland geven evenveel of meer uit, maar leveren een lagere kwaliteit.

Met de nieuwe cijfers verandert het plaatje dus grondig. Dat neemt niet weg dat de Belgische gezondheidszorg efficiënter kan, maar België bungelt niet hopeloos achteraan. We zitten eerder in de subtop. En het kan zelfs zinnig zijn de gezondheidsuitgaven te verhogen, samen met de hervormingen die bezig en gepland zijn.

De publieke en politieke discussie over de gezondheidsuitgaven is letterlijk van levensbelang. Het verhaal van professor Swinnen en zijn zoon illustreert dat. Gezondheidszorg gaat over ziekte, leven en dood. Over mensen die kwetsbaar zijn en soms wanhopig op zoek zijn naar een behandeling, wat ook de kostprijs is. Toch is er ook een budgettaire realiteit waarin de zorgverstrekkers moeten werken. Er moeten vaak harde keuzes worden gemaakt. Dan zijn correcte cijfers onontbeerlijk.

Als de Nationale Bank gezondheidsuitgaven internationaal vergelijkt, moet ze de internationaal gangbare methode gebruiken. Dat betekent dat ze haar cijfers over gezondheidsuitgaven moet aanpassen. Doet ze dat niet, dan schiet ze tekort in haar opdracht om de politiek en het publiek correct te informeren.