Kuregemse kuren

Kuregem, een Anderlechtse wijk op geen twee kilometer van de Brusselse Grote Markt, is decennia stiefmoederlijk behandeld. Maar nu er eindelijk een plan komt dat de leefbaarheid wil verbeteren, is daar hevig verzet tegen, met petities, sabotage en burgerlijke ongehoorzaamheid. 

Jaren geleden wou Anderlecht het imago van de gemeente opkrikken. Boven de Wayezstraat werd een groot spandoek opgehangen: 'Welkom in Anderlecht!' Dat leidde tot een storm van verongelijkte kritiek uit Kuregem, want het grondgebied van de gemeente begint eigenlijk daar. Eens te meer leek het alsof hoog-Anderlecht de door drughandel en criminaliteit geteisterde buurt wou vergeten. 

Kort daarvoor had de gemeente daar al een bedenkelijke ingreep gepleegd die vandaag gelukkig ondenkbaar is. Onder meer bij het beruchte Lemmensplein werden hoge metalen panelen geplaatst om de vluchtwegen van dealers af te sluiten. De problemen werden niet aangepakt. De Anderlechtse politieke coryfeeën draaiden met veel misprijzen hun rug naar Kuregem. Er werden zelfs plannen gemaakt om delen van de wijk af te breken en er zielloze appartementsblokken te bouwen.

Het is een kenmerk van het politiek personeel van de 19 gemeenten: ze zijn heel talrijk, maar zeer zwak en niet meegeëvolueerd met de transformatie van Brussel tot een grootstad met een uiterst gediversifieerde bevolking. Daarbij komt dat in een gemeente als Anderlecht bij de verkiezingen slechts 37 procent van de inwoners stemt, omdat ze geen stemrecht hebben of er geen gebruik van maken. In een wijk als Kuregem ligt dat percentage ongetwijfeld nog lager, omdat daar ook zeer veel mensen zonder legaal statuut wonen. Nergens is de breuk tussen een bevolking en haar politieke vertegenwoordiging zo schrijnend als daar.

Geen buurt in Brussel heeft een exotischer gehalte met een mozaïek van tientallen gemeenschappen die door elkaar leven. Maar omdat Anderlecht zich nooit wilde of durfde te bemoeien met Kuregem groeide de wijk stilaan uit tot een haast autonome enclave die niets meer verwacht van een onzichtbaar politiek bestuur. Dat leidt tot een ideaal klimaat waarin drugstrafiek, criminaliteit en louche handel welig tieren. Twee jaar geleden kwam de jonge Adil om bij een wilde politieachtervolging.

Nu wil het Brussels Gewest samen met de gemeente toch iets doen aan een van de grootste problemen van Kuregem, de mobiliteit. Dat past in de ambitie van het plan Good Move van de Brusselse regering om vijftig wijken autoluw te maken. Telkens levert dat kritiek op van de gebruikers, omdat elke verandering moeilijk is en zich aanpassen aan een nieuwe inrichting van het verkeer tijd vergt.

Maar in Kuregem is dat soort protest uitgegroeid tot een verregaande vorm van burgerlijke ongehoorzaamheid. De absolute vrijheid van het autogebruik wordt er als een fundamenteel mensenrecht gezien.  Eerst was er een petitie die in geen tijd vijfduizend handtekeningen verzamelde. Het nieuwe plan zou een 'labyrint' zijn dat tot een nooit geziene 'catastrofe' zou leiden.

Maar daar bleef het niet bij. De nieuwe verkeersborden werden vernield of overschilderd en betonblokken die het verkeer in de juiste richting moesten leiden, werden versleept. Natuurlijk is dat het werk van een kleine groep, maar die kan minstens rekenen op een zwijgende medeplichtigheid van velen. Een variante van de Siciliaanse maffiawet van de stilte, de omerta.

Nooit kwam de buurt in opstand tegen de verkeerschaos, als gevolg van de eigen tolerantie voor ergerlijke overtredingen zoals dubbelparkeren, die ook door de politie door de vingers gezien werden. Als het Anderlechtse bestuur nu niet ingrijpt, zullen de sabotages als een overwinning gezien worden door een radicale minderheid met laakbare intenties. En kan Kuregem definitief de Bronx van Brussel worden.