Kraaienest | Wat nog te veel ontbreekt in de regeringsonderhandelingen

De economische activiteit, en onze welvaart, wordt bepaald door twee factoren: hoeveel mensen werken en hoeveel output (de productiviteit) ze leveren. De komende jaren valt de groei van de bevolking op actieve leeftijd zo goed als stil. We kunnen in België zeker nog extra mensen aan het werk krijgen, maar heel veel extra groei zit daar niet meer in. Extra welvaart moet de komende decennia vooral komen van productiviteitsgroei.

Met die productiviteitsgroei gaat het niet goed. Ze vertraagt al decennia. Dat is het geval in de meeste westerse economieën, maar de vertraging is bij ons meer uitgesproken dan in veel andere landen. Sinds 2000 nam de output per gewerkt uur in ons land gemiddeld met 0,7 procent per jaar toe. Dat is een vergelijkbaar groeitempo met dat van de buurlanden, maar duidelijk trager dan in de Scandinavische (1%) en de Angelsaksische landen (1,1%). Bovendien vertraagt de productiviteitsgroei volgens de jongste vooruitzichten van het Planbureau nog verder tot 0,4 procent per jaar in dit decennium.

Dat is te weinig om onze welvaartsstaat overeind te houden. Om de vergrijzingsfactuur enigszins draaglijk te houden, moet de productiviteitsgroei volgens de Studiecommissie voor de Vergrijzing versnellen naar 1,4 procent per jaar.

Evengoed is meer productiviteitsgroei nodig om de koopkracht duurzaam te verhogen, om onderwijs of zorg te versterken, om de investeringen voor de duurzame transitie te realiseren, om minder te kunnen werken of om belastingen te kunnen verlagen. Samengevat is de productiviteitsgroei veruit de meest doorslaggevende economische factor voor onze toekomstige welvaart.

De focus van de regeringsonderhandelingen moet dan ook vooral daarop liggen. Symbooldiscussies over meerwaardebelastingen zullen het verschil niet maken.

De effectiefste maatregelen om de productiviteitsgroei op te krikken, liggen in beter onderwijs, meer inzetten op innovatie, een performantere publieke infrastructuur, efficiëntere marktwerking (via minder regulering) en een bredere strategie rond digitalisering en artificiële intelligentie.

Deze legislatuur moeten eindelijk de stappen gezet worden om de vertraging van onze productiviteitsgroei te keren. Als dat lukt, wordt al de rest - begroting, pensioenen, duurzame transitie, koopkracht - gemakkelijker.