Een ijsbreker voor De Wever en de nieuwe Duitse kanselier

‘Een rechts-populist.’ Dat is Bart De Wever. De waarschuwing kwam de voorbije dagen niet van de oppositiebanken in de Kamer. Niemand minder dan de Beierse minister-president en CSU-voorzitter Markus Söder vond het begin deze week op de partijconferentie van de Duitse christendemocraten in Berlijn nodig afstand te nemen van alles en iedereen in Europa die ruikt naar de extremen. En daar hoort dus blijkbaar ook onze nieuwe federale regering bij.

Dat is een beetje sneu voor De Wever. Als voorzitter van de N-VA dweepte hij jarenlang met uitgerekend de CSU, een brede conservatieve partij die radicaal-rechts weet klein te houden. Het is ook sneu voor Söder, want erg goed gebrieft over de Vlaamse en Belgische politiek is hij duidelijk niet. Dat De Wever vorig jaar bijna eigenhandig het Vlaams Belang een overwinningsnederlaag bezorgde, is blijkbaar niet doorgedrongen in München.

Horrorscenario

Misschien dient het als een geruststelling dat velen in Europa niet echt wakker lijken te liggen van wat zich bij ons in de Wetstraat afspeelt. Dat betekent niet dat de ontwikkelingen in andere EU-lidstaten niet op de voet worden gevolgd. Maar ondanks decennia van Europese integratie blijven geografische en taalculturele nabijheid dominant.

Zoals Vlaamse media nauwlettend in de gaten houden wat in Nederland gebeurt, zo kijkt men in Duitsland met argusogen naar de politieke ontwikkelingen in Oostenrijk. Daar is na een klinkende overwinning bij de recente verkiezingen en een mislukte formatiepoging radicaal-rechts aan zet om een nieuwe regering te vormen met de christendemocraten als juniorpartner.

Voor de Duitse christendemocraten en met name de CSU is dat een horrorscenario. Het zou betekenen dat alle pogingen om sinds de Tweede Wereldoorlog radicaal-rechts buiten de deur te houden - van de legendarische CSU-leider Franz Josef Strauss tot huidig machthebber Söder - finaal mislukt zijn. Söder zelf kan niet verdacht worden van veel sympathie voor alles wat links of groen is, maar zijn houding tegenover het radicaal-rechtse Alternative für Deutschland (AfD) is altijd erg duidelijk geweest. Wellicht is het verzet niet alleen ideologisch maar ook strategisch geïnspireerd. Zelf de regie in handen houden is natuurlijk veel eenvoudiger dan afhankelijk te zijn van je directe tegenstander.

Steun voor Merz

Vandaar de felheid waarmee Söder de kandidatuur kwam steunen van CDU-voorzitter Friedrich Merz om de volgende Duitse bondskanselier te worden. Van onenigheid tussen beide christendemocratische kemphanen mocht geen sprake zijn. Zulke ijdelheden kunnen de CDU en de CSU zich op dit moment niet veroorloven.

Op het spreekgestoelte kon Söder niet genoeg beklemtonen hoe Merz zich inzake migratie als een echte politieke leider heeft getoond. Door het lef te hebben nu al verregaande voorstellen op tafel te leggen en te laten goedkeuren in de Bondsdag, heeft de CDU-voorzitter alle anderen verplicht kleur te bekennen, aldus Söder. En wat blijkt: hij heeft de steun van de liberalen én het AfD. Volgens critici doorbrak Merz daarmee de fameuze Brandmauer, de Duitse versie van het cordon sanitaire.

Ondanks massaal protest in verschillende steden en aan de ingang van het congresgebouw toonden de christendemocraten zich erg strijdvaardig. In zijn toespraak gaf kanselierskandidaat Merz er iedereen van langs. En dat kon op groot applaus van de zowat duizend enthousiaste toehoorders rekenen. De CDU-CSU ruikt de overwinning - in de peilingen staat ze met zo’n 30 procent duidelijk aan de leiding - en in de laatste rechte lijn naar de stembusslag van 23 februari laat ze zich door geen enkele politieke tegenstrever van de wijs brengen. Zoveel is duidelijk.

Angela Merkel doodgezwegen

Oud-bondskanselier Angela Merkel toonde zich misnoegd over de flirt van haar partij met het AfD. Resultaat: op het congres zwegen alle kopstukken haar dood wegens zo’n flagrant gebrek aan teamspirit, terwijl het historische referenties regende naar illustere voorgangers als Konrad Adenauer en Helmut Kohl. Opvallend: vooral het AfD zelf, de groenen en bondskanselier Olaf Scholz kregen ervan langs. Zijn partij - de sociaaldemocratische SPD - werd grotendeels ontzien, want wellicht zal die nodig zijn om samen met de CDU-CSU een stabiele coalitieregering te vormen, het liefst met de populaire minister van Defensie Boris Pistorius als vicekanselier.

De inhoudelijke krijtlijnen liggen vast: arbeid moet lonen, meer investeren in defensie en veiligheid, een strenger migratiebeleid en tegen overdreven overheidsregulering. Dat klinkt vertrouwd in de oren, want het stemt grotendeels overeen met wat De Wever in petto heeft met zijn Arizona-coalitie.

Gelukkig zal De Wever op Europese toppen niet snel Söder tegen het lijf lopen. Met Merz daarentegen zit De Wever binnenkort wellicht geregeld aan tafel. Elkaar feliciteren dat ze radicaal-rechts een overwinningsnederlaag bezorgden, lijkt een ideale ijsbreker voor een eerste ontmoeting tussen de kersverse Belgische premier en de nieuwe Duitse bondskanselier.