De olifant in het voetbalstadion

Na maanden coronamiserie lijkt het EK voetbal een welkome afwisseling voor ons geteisterde continent. Het gaat niet langer over mondmaskers, reproductiegetallen of het aantal bezette ziekenhuisbedden. Discussies gaan nu over looplijnen, twijfelachtige wissels en arbitrage. Een ideaal tegengif.

Dat verklaart wellicht de initiële terughoudendheid, toen her en der werd geopperd om een statement te maken tegen de antihomowet die onlangs werd goedgekeurd in het Hongaarse parlement.

De Europese voetbalbond UEFA en heel wat analisten en fans hadden geen zin in stadions in regenboogkleuren en aanvoerdersbandjes met ‘One Love’ erop gedrukt, want ‘voetbal mag je niet vermengen met politiek’.

Grote sportmanifestaties hebben echter altijd al een politiek tintje gehad. Al is het maar omdat het gastland ze kan aangrijpen om er een goednieuwsshow van te maken. Dat weten we al sinds het spektakel dat Nazi-Duitsland opvoerde tijdens de Olympische Spelen van 1936.

De grootste olifant in de kamer is niet Hongarije, maar Qatar, het organiserende land van het WK voetbal in 2022. Het kleine emiraat aan de Perzische Golf heeft al decennia een slechte reputatie, en terecht. Neem de vrouwenrechten. De dagelijkse discriminatie van vrouwen en meisjes is er zelfs wettelijk vastgelegd. Zo moeten ze nog altijd toestemming krijgen van mannelijke voogden voor banale zaken als studeren, werken of reizen.

Klimaatneutraal

Rond het EK is er de kwestie van het klimaat. Qatar is in feite een grote woestijn waar de temperaturen makkelijk tot boven 40 graden stijgen. Niet de ideale omgeving voor topsport. De oplossing is stadions bouwen waarin de temperatuur kan worden geregeld. Een nutteloze verspilling van energie. En dat in tijden waarin het ene rapport na het andere opduikt waaruit blijkt dat het met de klimaatverandering veel erger is gesteld dan al werd gevreesd.

De wereldvoetbalbond FIFA en de Qatarese sportbonzen haastten zich om te melden dat alle acht de stadions klimaatneutraal zullen functioneren. Een doekje voor het bloeden helaas.

Dat mag u letterlijk nemen. Het grootste schandaal van het WK 2022 is dat bloed kleeft aan die stadions, van de meer dan 6.500 doden die al vielen tijdens de constructie. Om de vedetten van het wereldvoetbal te sparen werd de datum van het WK verschoven naar de iets koelere wintermaanden. De stadions waarin zij zullen schitteren, moeten wel worden gebouwd in de snikhete zomermaanden, bij temperaturen rond 45 graden. Tienduizenden arbeiders uit India, Pakistan, Kenia, Nepal, Bangladesh, de Filipijnen en Sri Lanka werden daarvoor naar het emiraat verscheept.

The World Cup of Shame, noemt Amnesty International het. De arbeiders worden erbarmelijk gehuisvest en verdienen vaak minder dan 1 euro per uur. Hun paspoorten worden afgenomen zodat ze hun kampen niet kunnen verlaten, laat staat een betere job zoeken of vertrekken. En in verschillende rapporten is sprake van bedreigingen.

Even leek het erop dat de Noorse voetballers een vuist zouden maken en het WK zouden boycotten. Maar nadat de FIFA had gedreigd met uitsluiting en een drooglegging van de geldkraan, haalde de Noorse voetbalbond bakzeil. Een spijtig signaal.

Voetballers buigen tegenwoordig hun knie om te strijden voor diversiteit. Groots in zijn alomvattendheid. ‘We doen dit niet alleen voor de zwarte gemeenschap, maar ook voor de vrouwen. Kleur, seksualiteit, geloof, maakt niet uit. Iedereen moet gerespecteerd worden’, zegt Romelu Lukaku daar terecht over.

Ze moeten echter wel beseffen dat zo'n groots gebaar alle betekenis verliest als je het maakt in een gebouw dat is neergezet, wordt onderhouden en bewaakt door moderne slaven.

Hind Fraihi

Onderzoeksjournaliste