De arbeidsdeal komt rijkelijk laat

De regering onderhandelt deze week over een pakket hervormingen voor de arbeidsmarkt met de bedoeling om deze zomer nog met een deal uit te pakken. Hopelijk wordt die beter uitgewerkt dan het Zomerakkoord van vorig jaar, wat met de lokale en straks de federale verkiezingen in zicht lastig wordt.

Op onze arbeidsmarkt blijft nochtans heel wat ruimte voor verbetering. Het kernprobleem is en blijft dat veel te weinig mensen aan het werk zijn. Van alle 20- tot 64-jarigen werkt in België net geen 70 procent. Die werkgelegenheidsgraad is bij de laagste van Europa, enkel de zuiderse crisislanden scoren nog slechter. In Nederland en Duitsland ligt de werkgelegenheidsgraad bijna 10 procent hoger. Om dat niveau te bereiken, moeten in België meer dan 600.000 mensen extra aan de slag.

Het opmerkelijkste aan onze arbeidsmarkt is dat ondanks dat relatief lage aantal werkenden toch enorm veel vacatures niet ingevuld raken. De Belgische vacaturegraad is opgelopen tot 3,5 procent, op Tsjechië na de hoogste van Europa. Het aantal bedrijven dat onvoldoende geschoolde arbeidskrachten vindt, is opgelopen tot net onder de piekniveaus van begin 2008 en midden 2000. De combinatie van weinig werkenden en toch veel vacatures wijst op belangrijke structurele problemen in onze arbeidsmarkt. Stevige hervormingsinspanningen op dat vlak laten al veel te lang op zich wachten.

De hervormingsvoorstellen die op tafel liggen, focussen nogal op de werkloosheidsuitkeringen. Daar valt iets voor te zeggen. België blijft zowat het enige land met werkloosheidsuitkeringen die onbeperkt in de tijd kunnen doorlopen. Dat valt niet te verdedigen.

Al zal het beperken van die uitkeringen in de tijd geen mirakeloplossing zijn voor de problemen op onze arbeidsmarkt. Die problemen liggen niet zozeer in de werkloosheid, maar veel meer in de vele niet-werkenden die niet meer op zoek zijn naar werk. Meer dan een op vier Belgen tussen 20 en 65 jaar is niet actief op de arbeidsmarkt. In Zweden en Zwitserland is dat 13 en 14 procent.

Vooral jongeren, ouderen en laaggeschoolden komen op de Belgische arbeidsmarkt moeilijk aan de bak. De drempel om op de arbeidsmarkt te raken ligt te hoog en we duwen ouderen te snel naar de uitgang. Het eerste heeft te maken met de zware belastingdruk op arbeid en relatief hoge minimumlonen, het tweede met anciënniteitsgebonden verloning en vervroegde uittredingsmogelijkheden. Bovenal moet zowel voor ouderen als voor laaggeschoolden veel meer ingezet worden op opleiding en levenslang leren.

De gebrekkige werking van onze arbeidsmarkt blijft een cruciale handicap van de Belgische economie. Hopelijk komt straks een deftig pakket hervormingen uit de bus, maar met de huidige sfeer onder de coalitiepartners lijkt dat weinig waarschijnlijk. De vraag is vooral waarom de regering daar niet vier jaar geleden mee begonnen is.