Asielbeleid is onvermijdelijk hard

Afgelopen dagen was er opnieuw commotie over een beleidsdaad van Theo Francken (N-VA). De staatssecretaris voor Asiel en Migratie pakte zondag uit met het nieuws dat identificatieteams uit Soedan in België waren om mensen zonder papieren uit het Brusselse Maximiliaanpark te identificeren, waarna de overheid ze kan terugsturen.

Francken wordt verweten met een crimineel regime (‘een van de meest criminele ter wereld’ volgens Midden-Oostenkenner Koert Debeuf , red.) samen te werken omdat het identificatieteam uit Soedan thuis verantwoording zal moeten afleggen. Die manier van samenwerken met de Soedanezen roept dan ook vragen op.

De vraag blijft echter hoe het probleem van Soedanese illegalen wel opgelost moet worden. Een efficiënt en rechtvaardig asielbeleid vergt een effectief terugkeerbeleid voor mensen zonder verblijfsrecht. Als je die niet kan terugsturen, dan kan iedereen die in België geraakt hier blijven.

Als je mensen zonder verblijfsrecht wil terugsturen, dan moet het land van herkomst ze weer toelaten op zijn grondgebied. België moet dus op een of andere manier samenwerken met de regimes - ook die die de mensenrechten schenden - van die landen. En voor wie in zijn thuisland een groot risico op vervolging en foltering loopt, is er het asielrecht. De erkenningsgraad van Soedanese asielzoekers ligt hoog, op meer dan 50 procent.

Maar asiel is geen optie voor de Soedanezen uit het Maximiliaanpark, omdat ze dat naar verluidt niet willen aanvragen in België. Ze zouden wachten op een kans om door te reizen naar het Verenigd Koninkrijk. Daar zouden ze beter worden opgevangen en zou de procedure sneller zijn. Ook spreken ze er Engels, zoals veel Soedanezen, en hebben ze er vaak familie of vrienden wonen.

Het is moeilijk je in de plaats te stellen van een Soedanees in België, maar als het risico op vervolging bij een terugkeer in Soedan zo groot zou zijn, waarom vraagt hij dan niet alsnog asiel aan in België? Ik heb de indruk dat niemand het antwoord kent of wil geven, ook de critici van Francken niet.

Het asielbeleid is gewoon een makkelijk doelwit voor kritiek, om de eenvoudige reden dat we niet alle 60 miljoen vluchtelingen in de wereld kunnen en willen opvangen. Er is een overaanbod aan mensen die naar hier willen komen, maar een grote schaarste aan opvang in België en Europa. Dat we miljoenen mensen in nood weigeren te helpen, is onmiskenbaar. Dat is keihard, maar het alternatief is een opengrenzenbeleid. En daar pleit niemand voor.

Verstoppen

De hardheid van het beleid kunnen we meestal goed verstoppen en negeren. Zo heeft de Europese Unie jaren geleden een wet gestemd die ervoor zorgt dat asielzoekers niet met het vliegtuig of de ferryboot naar Europa kunnen komen. Net daarom zoeken ze hun toevlucht tot gammele bootjes en mensensmokkelaars. Dat is een serieuze, maar voor ons onzichtbare drempel voor mensen die zo’n overtocht niet kunnen of durven te maken.

Nog een voorbeeld: de deal met Turkije (die inhoudt dat Ankara alle migranten terugneemt die op de Griekse eilanden aankomen, red.) om nog meer vluchtelingen buiten te houden. Niemand is daarmee gelukkig, maar Europese overheden hopen wel dat hij standhoudt. Daarmee is het vluchtelingenprobleem niet weg, het komt gewoon veel minder tot bij ons.

Het zou humaner zijn om vluchtelingen ter plaatse te selecteren en met het vliegtuig naar hier te brengen. Maar dat zou leiden tot een enorme toestroom van mensen die volgens de huidige criteria recht hebben op asiel. Er zou dan onvermijdelijk een bovengrens op het aantal erkende vluchtelingen moeten komen. Die bovengrens kan alleen rechtvaardig zijn als ze hoog is. Maar een bovengrens willen we dan weer niet, want wat met een oorlogsvluchteling die er net boven zit? De hardheid van de weigering om die oorlogsvluchteling op te vangen zou te opzichtig zijn en daar passen we voor.

De critici van het Belgische en Europese asielbeleid hebben gelijk als ze stellen dat dat hard is. De kritiek is echter vaak oneerlijk omdat er geen alternatieven zijn die geen hard beleid impliceren. Uiteraard kan alles beter, maar ook een verbeterd asielbeleid zal hard zijn, tenzij je pleit voor open grenzen. Ik zie voorlopig geen geloofwaardige tussenpositie.