Regelneverij, goed voor gevestigde waarden

Schumpeter noemde dit creatieve vernietiging. Succesvolle toepassingen van nieuwe technieken vervangen de oude. En vaak stoten nieuwe bedrijven (denk aan Uber) de oude bedrijfstak (taxibedrijven) van de troon. Van de 500 bedrijven die in 1957 deel uitmaakten van de S&P500-index, bleven er in 2016 nog maar 60 over. Deze voorbeelden geven veelal een vertekend beeld van de werkelijkheid.

Enkel in weinig tot niet gereglementeerde markten kunnen nieuwkomers doorstoten naar de top. Denk daarbij in de eerste plaats aan het volledig ongereglementeerde internet, waaraan onder meer Facebook, Twitter en Google hun succes danken. GE, dat al meer dan honderd jaar in de S&P500 zit en het grootste industriële conglomeraat ter wereld is, heeft zijn concurrenten vaak opgekocht en opgeslokt, zoals enkele jaren geleden met de overname van het Franse Alstom.

Concentratie

Een kleine 100 jaar geleden waren er tientallen autoconstructeurs, ook in eigen land. De Minervagarage in Antwerpen bestaat nog steeds en is nu een uitstekend restaurant. Alle autobedrijven van toen zijn verdwenen of opgeslokt door een beperkt aantal grote spelers: GM en Ford in Amerika waarbij General Motors onder andere de bekende merken Buick, Cadillac en Chevrolet heeft opgeslorpt, en Ford onder meer Jaguar Cars en Aston Martin.

Hetzelfde beeld in Europa met nog slechts drie grote Duitse spelers, waarbij BMW ook Rolls Royce en Mini Cooper heeft gekocht, en één Franse autoconstructeur PSA, met de merken Peugeot, Citroën, Opel, Vauxhall en DS Automobiles. Daarom doet de introductie van Tesla zoveel stof opwaaien en is iedereen benieuwd hoelang Elon Musk en Tesla het in deze markt uithouden.

Dezelfde marktconcentratie ziet men ook in andere gereglementeerde markten. Denk aan de vliegtuigindustrie met nog slechts twee grote spelers wereldwijd, Airbus en Boeing, en enkele kleine nichespelers, zoals Embraer en Cessna, of aan de farma-industrie, de agro-voeding of de banksector…

Van Kooten & De Bie

De toenemende regelneverij, een begrip in 1977 uitgevonden door Van Kooten en De Bie, is actueler dan ooit, al dan niet terecht. De bankencrisis heeft geleid tot een verdere restrictie van de handel en de wandel van de (Europese) banken en financiële instellingen. Fintech is daarom tot nu toe vooral beperkt tot het ontwikkelen en het verkopen van apps en toepassingen in de financiële sector, maar niet tot een wezenlijke verandering - creatieve vernietiging - van bestaande grote financiële spelers in het bancaire of financiële landschap.

Regelneverij legt grote juridische en financiële verplichtingen op. Ze draagt ertoe bij dat, in tegenstelling tot het internet, de toegang tot economische ontwikkeling bemoeilijkt wordt voor starters en jonge bedrijven in alle klassieke sectoren, en dat bestaande bedrijven hun positie kunnen versterken, al dan niet door overnames.

De ‘valley of death’, waarbij innovatieve ideeën de weg naar de markt vinden, is paradoxaal groter dan ooit. Er gaat veel aandacht naar de ondersteuning van innovatie en ondernemerschap. Er zou meer aandacht moeten gaan naar het inperken van de regelneverij. En naar het verlagen van de torenhoge muren die de toegang tot de markt voor nieuwe spelers nagenoeg onmogelijk maken zonder dat ze zich verkopen aan de gevestigde spelers.