Mannen op de maan

Goed, laten we het eens onderzoeken. Purpose valt moeilijk te vertalen, het is iets als het nastreven van een hoger doel, een zingeving. Om het concept beter uit te leggen gebruik ik de volgende bekende anekdote.

Het is 1962, volop Koude Oorlog. De VS en de Sovjet-Unie zijn verwikkeld in een hevige spacerace om als eerste een man op de maan te zetten. Tijdens een werkbezoek bij de NASA ziet president Kennedy een wat oudere schoonmaker in een hangar moeizaam in de weer met een bezem. Hij onderbreekt de rondleiding, loopt op de man af en zegt: ‘Hallo, ik ben Jack Kennedy. Wat ben je daar aan het doen met die bezem?’ ‘Ik help een man op de maan te krijgen, mijnheer de president’, antwoordt de schoonmaker.

Melig, ik weet het. Ik word er ook altijd wat misselijk van. Het is een variant op een godsdienstles die ik op 12-jarige leeftijd geserveerd kreeg: ‘Een voorbijganger ziet drie metselaars en vraagt wat zij aan het doen zijn. De eerste zegt: ‘Ik ben stenen aan het stapelen’. De tweede stelt: ‘Ik ben een muurtje aan het metselen’. De derde zegt: ‘Ik ben een kathedraal aan het bouwen’. Zucht. Dat is purpose.

Begrijp met niet verkeerd. Purpose gaat over betekenis en zin geven aan je organisatie en aan je job. En dat is ontzettend belangrijk. Waarom doen we wat we doen? Zou het iemand kunnen schelen als wij als bedrijf morgen niet meer bestaan? Waar maken we het verschil in deze wereld en hoe draagt elke medewerker van dit bedrijf daaraan bij?

Ishrak

De eerste initiatieven rond purpose waren doorleefd, oprecht en ingebed in het DNA van de organisatie. Ik sprak daarover laatst met Omar Ishrak, de CEO van Medtronic, een van ’s werelds grootste medtechbedrijven. Zijn purpose werd in 1949 door de oprichter glashelder verwoord: ‘Pijn verlichten, gezondheid herstellen en levens verlengen.’

In de voorbije 70 jaar is er niets veranderd aan dat hogere doel. Elke medewerker van Medtronic probeert het vanuit dezelfde bekommernis concreet te maken. Het is meer dan een slogan of een poster aan de muur. Het is het DNA van het bedrijf. Er gaat geen bijeenkomst voorbij zonder dat patiënten aanwezig zijn om te getuigen over de rol van Medtronic-technologie in hun leven. Familieleden van overleden patiënten getuigen over waar technologie tekortschiet of worden betrokken bij de productontwikkeling.

Ishrak verbindt purpose met zijn levensverhaal. Hij verloor zijn moeder in zijn thuisland Bangladesh aan nierfalen omdat er in de verste verte geen nierdialyseapparaat bereikbaar was. Hij streeft naar een andere, betaalbare gezondheidszorg om medische technologie voor iedereen in de wereld toegankelijk te maken. Doorleefd, oprecht en consequent.

Verlichte CEO's

Maar kijk rond en je ziet dat de purpose-trend helaas al geperverteerd wordt tot een managementtruc, een hype. Verlichte CEO’s menen plots dat hun organisatie ook een ‘purpose’ moet hebben. Ze filosoferen samen in visionaire denkgroepen en schuimen het keynotecircuit af om te spreken over hun hooggestemde maatschappelijke idealen.

Klinkt mooi, tot je met een aantal medewerkers op de werkvloer praat, waar van die idealen nog weinig terug te vinden is. ‘Omzet draaien, dat moeten we hier doen’, klinkt het dan. Medewerkers voelen zich niet betrokken bij de zingeving die hen opgedrongen wordt. Niet iedereen haalt dezelfde betekenis uit werk.

Met behulp van communicatiebureaus worden vervolgens campagnes uitgerold om medewerkers wanhopig aan te moedigen om toch over hun eigen purpose te getuigen. Rien ne va plus. We zijn terug bij af. Soms verlang ik terug naar bedrijven zonder poespas. Willy Naessens als laatste der Mohikanen: ‘Nog een werf’. Of Donald Muylle: ‘Wij maken uw keuken’. Eenvoudig en duidelijk. Het zullen wel mijn West-Vlaamse roots zijn.

Tiens, ik had u in mijn vorige column beloofd deze week te vertellen hoe engagement aanmoedigen anders kan en nu blijkt dat purposegebeuren ook niet helemaal koosjer. Maar wat dan wel? Cliffhangers en clickbait, u bent het ondertussen gewoon!