Open brief | Hou het schip op koers naar een netzero-economie

Beste verkozenen,

Beste toekomstige regeringsleiders,

Aanhoudende conflicten wereldwijd, hoge transportprijzen en de pittige concurrentie van de VS en China leiden tot nervositeit bij heel wat Europese beleidsmakers. Toch mogen die crisissen geen aanleiding geven om af te wijken van de uitgezette koers: naar een klimaatneutrale en rechtvaardige maatschappij en een bescherming van onze natuur en biodiversiteit. Alleen door standvastig te zijn en het beste van onszelf te tonen in Europa, plukken we de economische vruchten van ons beleid.

De Green Deal van 2020 luidde een ongeziene transformatie van de hele Europese economie in. De Europese Unie engageerde zich tot klimaatneutraliteit in 2050 en een omslag weg van fossiele brandstoffen in alle sectoren. Van energieproductie over gebouwen, transport en industrie tot landbouw. Ook de bescherming van biodiversiteit, ons leefmilieu en onze gezondheid stond op het programma. Het Europese economische beleid werd zo in belangrijke mate op ecologische leest geschoeid.

Hoewel onze economie onder druk staat, moeten we die koers aanhouden. De klimaat- en biodiversiteitscrisis vormen reële bedreigingen voor onze welvaart en ons welzijn. We moeten en kunnen die samen aanpakken.

Een economie afgestemd op klimaatneutraliteit en een duurzame toekomst biedt economische en maatschappelijke voordelen. Ze levert banen op en maakt ruimte voor een kennisgedreven maakindustrie. Dat is ook te zien in de VS en China, waar cleantech boomt en enorme kansen oplevert. Als de miljarden euro’s voor de invoer van fossiele energie en grondstoffen investeringen in hernieuwbare en circulaire systemen worden, maakt dat de Europese handelsbalans alleen maar gezonder. Veilige producten zonder schadelijke stoffen leveren ook duidelijke gezondheids- en biodiversiteitswinsten op.

Economische waarde

De Green Deal heeft de voorbije vijf jaar heel wat in beweging gezet op het vlak van regelgeving. Ook bedrijven zijn op de trein gesprongen die door het pakket in beweging kwam. 150 Belgische bedrijven, waarvan de helft van de Bel20-leden, hebben al science-based targets opgesteld: klimaatplannen op basis van de wetenschap. De Belgian Alliance for Climate Action, 100 bedrijven die lid zijn van het duurzaamheidsnetwerk The Shift, neemt daarin het voortouw. Op een vergelijkbare manier werkten 25 bedrijven in het programma Biodiversity in Action aan relevante acties om de biodiversiteit te beschermen.

Deze bedrijven komen niet alleen in actie omdat er commerciële kansen liggen, maar ook omdat ze ervan overtuigd zijn dat ze hun verantwoordelijkheid moeten opnemen. Ze weten dat we op een andere manier moeten produceren en consumeren. Omdat het niet anders kan. Het voortbestaan van ons leefmilieu, onze welvaart, onze productiecapaciteit en onze bedrijven komt in het gedrang. Welke onderneming is niet afhankelijk van water, mineralen of energie?

Volgens een analyse van de Europese Commissie levert elke euro voor natuurherstel tussen 8 en 38 euro economische waarde op, dankzij de vele voordelen die de natuur ons biedt. Investeren in natuurherstel is een win-winoplossing voor zowel onze planeet als onze portemonnee.

Moedig en coherent

Burgers, bedrijven en middenveld verwachten een beleid dat ecologische keuzes en investeringen de evidentste en goedkoopste maakt. Ze verwachten een overheid die de drempels wegwerkt, rechtszekerheid biedt en verduurzaming ondersteunt. Een rechtvaardige transitie die niemand over het hoofd ziet.

Langetermijnbeleid heeft tijd nodig. Waarom zou je daarmee talmen? Volgens een studie van VITO kost niet handelen de Belgische economie 5 tot 10 miljard euro per jaar. De Nationale Bank van België heeft berekend dat de macro-economische kosten van een transitie naar een klimaatneutrale economie beheersbaar zijn.

Ondanks onze ambitie kunnen we het niet alleen. Alle maatschappelijke actoren moeten in dezelfde richting werken: bedrijven, beleidsmakers en de brede samenleving.

De komende legislatuur moet de ingeslagen weg naar een nettonuluitstoot en een natuurpositieve en inclusieve economie behouden blijven in de Europese strategische agenda. Ook de Industrial Deal moet daarop zijn afgestemd. We hebben een moedig en coherent beleid nodig dat deze transitie verder faciliteert.