Europa wil en kan de bouwsector niet verlossen. Mag België het dan tenminste zelf proberen?

Door John Crombez, staatssecretaris voor Fraudebestrijding, en Jean-Pierre Waeytens, secretaris-generaal van de Bouwunie.

Vorige maand was er het jaarlijks forum van de European Builders Confederation (EBC), een werkgeversorganisatie die de belangen van de kmo’s in de bouw op Europees niveau behartigt.  Het forum was gewijd aan de problematiek van de sociale dumping. Het diensthoofd van de Algemene Directie Tewerkstelling van de Europese Commissie stelt dat de huidige regelgeving er vooral op gericht is om het vrij verkeer van diensten te beschermen. Hij voegde er nog aan toe dat dit vooral de fraudeurs ten goede komt. Een andere ambtenaar van de Commissie reageerde door te stellen dat er een zero-tolerance is voor elke beperking van het vrij verkeer van diensten.

In de zaal vielen vele monden open. Europa schiet niet alleen tekort om iets te doen aan de problematiek van de sociale dumping: een lidstaat die zélf een initiatief neemt, krijgt vaak ook nog eens de verdeelde wind van voren van datzelfde Europa. Deze werkwijze is onhoudbaar.

Europa zou de olie moeten zijn die de economische motor smeert. Maar in sectoren als de bouw is Europa dezer dagen eerder het zand dat de motor laat sputteren. Het uitblijven van Europese actie dwingt lidstaten die oor hebben naar de verzuchtingen van hun werkgevers en kmo’s om dan maar zélf de fraude en deloyale concurrentie aan te pakken. Dat is wat België sinds begin 2012 doet: het heft noodgedwongen in eigen handen nemen.

Vrij verkeer

Het principe van het vrij verkeer van diensten is een goed principe. Maar het grote probleem is dat het vrij verkeer van diensten is ingevoerd zonder harmonisering van de sociale zekerheid, van de arbeids- en loonvoorwaarden. Werknemers uit lageloonlanden en landen met een nieuw, rudimentair sociaal zekerheidssysteem gaan massaal werken in lidstaten met hoge arbeids- en loonvoorwaarden en een goed uitgebouwd sociaal zekerheidssysteem. Op deze manier wordt sociale dumping in de hand gewerkt.

De detacheringsrichtlijn die ervoor zou moeten zorgen dat de arbeids- en loonvoorwaarden in het land van effectieve tewerkstelling gerespecteerd moeten worden, werkt niet in de praktijk. Landen zijn niet in staat om de verplichting af te dwingen. En de handhavingsrichtlijn die tot doel heeft de detacheringsrichtlijn beter af te dwingen blijft door onenigheid uit.

Europa geeft vreemde signalen. Wanneer België als lidstaat op basis van de rechtspraak van het Hof van Justitie maatregelen neemt om misbruik tegen te gaan, blijft minstens een deel van Europa zich verzetten. De EU gaat er blijkbaar van uit dat alleen de contracterende partijen hun verantwoordelijkheid moeten nemen, en sociale dumping en fraude moeten aanpakken. Ze legt die contracterende partijen extra verplichtingen op. Alsof kmo-werkgevers voldoende marges hebben om deze bijkomende verplichtingen ook nog eens te dragen.

Buitenlandse bedrijven

Sommige werkgevers zijn stilaan zo wanhopig dat her en der opnieuw pleidooien opduiken voor het herinvoeren van de grenzen tussen lidstaten. Europa moet dringend werk maken van een echte geharmoniseerde interne markt . De EU kan al eens beginnen met overwegen om de sociale zekerheidsbijdragen te laten betalen in het land waarin men de werken effectief verricht, zonder af te stappen van de onderwerping aan de sociale zekerheid in het land van oorsprong. Een Europees georganiseerde afrekening tussen lidstaten zal ervoor zorgen dat elke betrokken lidstaat op zijn minst die inkomsten genereert waarop het recht heeft. En als de EU dan toch aansprakelijkheden wenst op te leggen aan de contracterende partijen, dan moet ze die partijen de hulpmiddelen geven om op een eenvoudige en zeer gebruiksvriendelijke wijze na te kunnen gaan of die werden gerespecteerd.

De EU heeft een probleem gecreëerd. In plaats van lidstaten te beboeten omdat ze dan maar zelf de problemen oplossen, zou Europa ze eindelijk moeten toelaten om zelf de frauduleuze praktijken aan te pakken. Lidstaten moeten zelf kunnen dwingende bepalingen opleggen aan buitenlandse bedrijven, zelf zorgen voor een verplichting om binnen de lijntjes te lopen en voor detectie om vast te stellen wanneer zij over de schreef gaan. Bij ons weten behoorden sociale dumping en oneerlijke concurrentie nooit tot de doelstellingen van het eengemaakte Europa.