Weerbaarheid is meer dan een voorraad drinkwater in de kelder

De overheid lanceert een campagne om ons voor te bereiden op een mogelijk militair conflict. Met een nieuwe tool kunnen we allemaal een noodplan maken. Weerbaarheid is cruciaal, zeker in een samenleving die misschien te gemakzuchtig is geworden. Militaire dreiging mag economische oorlogsvoering, een ander gevaar dat veel dichter is, echter niet naar de achtergrond verdringen. De kans dat ons land daarvan het doelwit wordt, is een pak groter dan de kans op een militair conflict aan onze voordeur.

Grondstoffen

Internationale conflicten zullen toenemen. Een veranderende machtsbalans, de opkomst van autoritaire leiders en een groeiend tekort aan grondstoffen creëren spanningen. De rivaliteit tussen China en de VS kan escaleren tot een militair conflict. Landen als Turkije, Saoedi-Arabië, India en Brazilië spelen grootmachten tegen elkaar uit, wat de onzekerheid vergroot en conflicten voedt.

Sterke leiders zoals Poetin, Erdogan, Xi, Modi en zelfs Trump concentreren macht in hun persoon. Leiders van dat type initiëren vaker conflicten. Tegelijk groeit de druk door een stijgende wereldbevolking, een uitdijende middenklasse en technologische innovaties. De vraag naar grondstoffen stijgt, terwijl de ontginning ervan almaar moeilijker wordt.

Hoewel de kans op militaire conflicten groeit, is er een trend die in de andere richting werkt: economische verwevenheid. Sinds de jaren 90 heeft hyperglobalisering landen economisch met elkaar verbonden. Onderzoek toont aan dat economische afhankelijkheid de kans op militaire conflicten verkleint. Maar die verbinding biedt ook nieuwe wapens: economische oorlogsvoering.

Landen met grote markten kunnen andere uitsluiten. Wie een sleutelrol speelt in toeleveringsketens kan die als hefboom gebruiken. En dominante spelers in het financiële systeem kunnen druk uitoefenen. Die asymmetrieën maken economische oorlogsvoering aantrekkelijk, vooral als alternatief voor militair geweld.

'Wat als'-scenario's

De overheid roept burgers op om weerbaar te zijn, maar bedrijven blijven te vaak buiten beeld. Ze moeten zich voorbereiden op toenemende geopolitieke spanningen. Grote multinationals zijn zich daarvan bewust: 90 procent van de multinationals voelt zich voorbereid, volgens een onderzoek van de consultant EY. Bij kleine bedrijven ligt dat getal een stuk lager.

Dat is zorgwekkend, want ook kleinere spelers zijn kwetsbaar. Belgische appel- en perenboeren verloren in 2014 hun grootste exportmarkt (Rusland) door geopolitieke sancties. Zulke risico’s blijven bestaan. Daarom moeten bedrijven zicht krijgen op hun kwetsbaarheden, politieke ontwikkelingen monitoren en werken met 'wat als'-scenario’s.

Weerbaarheid is meer dan waterflessen in de kelder. Het is anticiperen op de conflicten die niet op het slagveld maar in economische arena’s worden uitgevochten.