We verwarren pandemie met dodelijke dreiging

Er sterven elk jaar in ons land zo'n 110.000 mensen. Elke maand vallen er 9.100 doden. Dagelijks 300. Een beetje meer in de winter, wat minder in de zomer.

In 2020, op enkele dagen tussen 15 maart en 15 mei, zijn er wat meer mensen gestorven. Op de zwartste dag, 10 april, telden we 613 overlijdens. Dat is 151 meer dan op de zwartste dag in 2018, 7 maart.

Als we 2020 globaal bekijken, zullen we in plaats van de gebruikelijke 110.000 doden wellicht tussen 110.000 en 115.000 overlijdens registreren. En zoals elk jaar zullen de meesten van die doden in 2020 ouder zijn dan 64 jaar. En zoals elk jaar zullen de meesten van die overledenen gemist worden en zal hun familie een rouwperiode doormaken.

Als we de feiten zo bekijken, verklaart niets, maar dan ook helemaal niets, de psychose die België overspoelt en verlamt. Het leven is stilgevallen, versmacht door een paniekgolf waarbij iedereen plots een dodelijke bedreiging is geworden voor buren, naasten, vrienden en vooral ouderen. Een bedreiging waartegen we ons moesten beschermen door afstand te houden, ons op te sluiten, om zeker geen van de dodelijke partikels in te ademen die de mensen verspreidden. Want we kregen telkens opnieuw te horen dat de ziekte uiterst besmettelijk is en zeer dodelijk.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) was er klaar voor. In september 2019 publiceerde ze een lijvig document over de langverwachte vernietigende pandemie. Dat voorspelde een herhaling van de Spaanse griep, maar dan zovele keren erger. Er zouden 100 à 400 miljoen doden vallen, en geen enkel land, geen enkele persoon zou gespaard blijven. De WGO sprak klare taal: verlaat uw werk, familie, vrienden. Sluit u thuis op als u wil overleven. Geef uw familie, carrière, werk op. Hou afstand van anderen, raak niemand aan, bedek uw neus en mond. Vergeet het leven als u nog verder wil blijven leven.

Onze beleidsvoerders, verlamd door angst, gingen te rade bij de experts, die de boodschap van de WGO herhaalden. Eens te meer verwarde men pandemie (een ziekte, ongeacht de ernst ervan, die meerdere landen uit meerdere regio's ter wereld treft) en dodelijke bedreiging. Als je nu de eerste alinea's van deze tekst herleest, is het duidelijk dat Covid-19 de sterftecijfers in België maar weinig beïnvloed heeft, ook al is ons land koploper met het grootste aantal doden per miljoen inwoners (846). Enkel San Marino scoort nog slechter.

Covid-19 heeft evenmin veel impact gehad op de mortaliteit wereldwijd. Er sterven jaarlijks gemiddeld 57 miljoen mensen. Tot nog toe doodde Covid-19 er grosso modo 600.000. Amper 1 procent van de sterfgevallen in een willekeurig jaar!

Nog een ander punt verdient onze aandacht. Het dagelijkse sterftecijfer door de ziekte is wereldwijd al enkele weken vrij stabiel (zo'n 5.000 per dag), terwijl het aantal besmettingen blijft oplopen. De ziekte blijkt dus steeds minder dodelijk te zijn. Bij de bekendmaking van de cijfers geeft men evenwel geen uitleg. We krijgen het aantal bevestigde gevallen voorgeschoteld, maar men zegt er niet bij of die mensen ziek zijn, of zich kiplekker voelen. Men onderhoudt een sfeertje van angst, terwijl in België het aantal ziekenhuisopnames en sterfgevallen blijft afnemen, ook al stijgt het aantal bevestigde gevallen. En als de Belgische cijfers niet angstaanjagend genoeg zijn, gaat het over de Verenigde Staten, waar er veel doden zijn (138.000), maar men zegt er niet bij dat het er veel minder zijn per miljoen inwoners dan in ons land (415).

Men onderhoudt de verwarring tussen bevestigde gevallen, goedaardige ziekte, opgenomen patiënten en intensieve zorg. Wetende dat maar een minderheid van de opgenomen patiënten (12%) intensieve zorg nodig heeft, en dat de meeste bevestigde gevallen er zonder veel erg doorkomen. Men dreigt met een tweede golf, maar verzwijgt dat die tweede golf, als ze er ooit komt, wellicht veel minder erg zal zijn. De nieuwe gevallen zijn jonger dan in de eerste golf, er zullen dus minder ernstig zieken en doden zijn.

Zware gevolgen

Tot zover de ene kant van de weegschaal. Wat ligt er nu in de tweede schaal?

Een miljoen tijdelijk werklozen, van wie een ongekend aantal langdurig werkloos zullen blijven. Met inkomens die niet meer volstaan voor hun levensstijl, waardoor ze plotseling zaken moeten opgeven en besparen waar ze kunnen en soms waar ze niet zouden mogen.

Ons onderwijs dat stilvalt. Je mag denken wat je wil over het onderricht dat onze scholen en universiteiten zouden moeten bieden, en over de impact van fysieke lessen. Dat wegblijven uit de scholen een positieve invloed zou hebben op de examenresultaten en de onderwijskansen in het algemeen is heel onwaarschijnlijk.

Geen cultureel leven meer. Verschrikkelijk voor zij die ervan moeten leven. En even erg voor wie ervan wil genieten.

De onmenselijke opsluiting van onze ouderen in de woonzorgcentra, waar ze misschien wel de laatste weken van hun leven doelloos en amper overlevend moeten doorbrengen, met of zonder Covid-19, want elk jaar sterft sowieso ongeveer een kwart van de rusthuisbewoners.

Kinderen en adolescenten worden opgesloten, terwijl ze volop zouden moeten socialiseren. Voor sommigen, die in kleine woningen leven, wordt hun huis een gevangenis.

Denkbeeldige pest

De abusievelijke en veralgemeende culpabilisering van de bevolking die onterecht verantwoordelijk wordt gesteld voor een vreselijke denkbeeldige pest, waardoor kinderen die hun grootouders bezoeken verworden tot potentiële moordenaars.

Het verdwijnen van de glimlach, van het vertrouwen, van empathie, solidariteit, vriendschap, liefde. Van communicatie, behalve dan via een beeldscherm. Het is iets, beter dan niets, bij gebrek aan beter.

Het verdwijnen van onze zorgeloosheid, gebaseerd op het vertrouwen dat we ons thuis voelen in onze stad of ons dorp. Met als resultaat half lege winkels, radeloze handelaars, ondernemers, werklozen.

Wat kunnen we besluiten? In mijn ogen is het overduidelijk dat de maatregelen om deze ziekte te bestrijden totaal buitensporig zijn vergeleken met de reële ernst ervan. Dat de manier waarop deze ziekte wordt voorgesteld (ook al is ze nieuw en begrepen de artsen er niet veel van in het begin, en nu nog steeds niet veel meer) vervormd, angstaanjagend, overdreven en ongegrond is.

Ik hoor u zeggen dat als Covid-19 niet zo erg is, dat precies te danken is aan de maatregelen, die dan niet ongegrond, overdreven of onaangepast zouden zijn. Zweden, waar er geen lockdown is geweest of arme landen waar een lockdown gewoonweg onmogelijk was, zouden dan de hoogste sterftecijfers moeten kennen. Maar als je het bekijkt per miljoen inwoners, komt Zweden ver na België, het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Italië, waar er wel een lockdown was. Dus is er geen duidelijk verband tussen een min of meer strikt opgevolgde lockdown en de gevolgen van de pandemie volgens de WGO-cijfers op vandaag. Noch in Europa, noch in de rest van de wereld.

SARS-CoV-2, het virus dat beladen wordt met alle zonden van de wereld, heeft geen uitstaans met de allerergste gevolgen van deze pandemie. Dat zijn namelijk de maatregelen en beslissingen genomen om deze ziekte tegen te gaan (maar die in werkelijkheid bedoeld waren voor een echt dodelijke ziekte, waar we nu niet mee te maken hebben), die de vreselijke impact hebben en blijven hebben waarvan we allen getuige zijn.

Daniel Rodenstein, professor emeritus aan de UCL, longspecialist

Deze opinie verscheen eerder in 'De Artsenkrant'