Wanneer krijgen auteurs faire vergoeding van techreuzen?

Door Tom Kestens, voorzitter van GALM (Genootschap Artiesten Lichte Muziek)

In je pen kruipen wanneer je teleurgesteld, boos of gefrustreerd bent is nooit een goed idee. Vandaag ben ik het alledrie. Telefoons met professionele collega’s uit verschillende disciplines leren me dat ik niet alleen ben. We kampen met het gevoel dat we serieus - excusez le mot - ‘genaaid' zijn.

Aanleiding is de stemming van het Europees Parlement in Straatsburg over de auteursrechtrichtlijn. Het Parlement verwierp het JURI-mandaat met 318 stemmen tegen 278 (31 onthoudingen). De onderhandelingen met de lidstaten kunnen dus nog niet beginnen, en parlementsleden kunnen de tekst nu amenderen. Half september volgt een nieuwe stemming.

Wij zijn helemaal voor een democratisch debat. Maar de afgelopen weken en maanden hebben ons zeer sceptisch gestemd over de kwaliteit van dat debat. Voor wie nog niet helemaal mee is schets ik nog even de inzet.

Eerlijke vergoeding

Onze vraag als Europese makers en uitgevers van creatieve content is even urgent als helder: zet een bestaand onrecht eindelijk recht. Zorg ervoor dat online-inbreuken op het auteursrecht en de naburige rechten vanaf morgen getraceerd kunnen worden en dat rechthebbenden en hun vertegenwoordigers eindelijk kunnen onderhandelen over een eerlijke vergoeding.

Het blijft moeilijk om te geloven, maar de afgelopen decennia kon dat niet. Elke dag gedragen techreuzen zoals Google, YouTube en Facebook zich als online-freeriders. Ze maken gigantische winsten door creatieve content aan te bieden. Een marginaal percentage daarvan komt terecht bij ons, de originele makers. Die zogenaamde ‘value gap’ bedreigt auteurs, componisten en andere creatieve krachten in hun bestaan. Allemaal bij gebrek aan een werkzaam wettelijk kader. Dat laatste is dus de inzet.

Het voorstel tot nieuwe Europese regelgeving waar Europa gisteren over moest stemmen voorziet de nodige maatregelen om dat freeriden een halt toe te roepen. Het garandeert (eindelijk) dat ze in onderhandelingsmodus zullen moeten gaan. Dat ze met andere woorden zullen moeten doen wat iedereen moet doen die andermans creatie wil commercialiseren.

Helaas. Het voorstel gaat bij deze terug naar de tekentafel. In het slechtste geval sneuvelt in het proces zelfs de essentie van de wetgeving: het recht op een eerlijke vergoeding.

Evidentie

Dit voorstel was in die zin géén revolutie, het is een evidentie. Het goedkeuren had vanzelfsprekend moeten zijn. Technologie en creatie kunnen voor elkaar werken. Echt, dat kan. Maar niet in de scheefgetrokken relatie die we vandaag kennen. Niet in een relatie waarin de ene alleen maar neemt en de ander alleen maar geeft.

Het debat over copyright is voor ons van levensbelang en verdient ernstige, stevige argumenten. Net daarom is het zo wraakroepend dat het de laatste weken en dagen ontspoorde en uitdraaide op een valse keuze tussen het vrije internet en een eerlijk internet voor professionele creatieven en rechthebbenden. Zelfs de vrije meningsuiting stond zogezegd op het spel. Met dank aan een mondige Piratenpartij en een geoliede desinformatiecampagne van Google.

We zien op sociale media hun slimme visuals passeren die suggereren dat zelfs de gewone internetgebruiker het slachtoffer zou worden van deze hervorming. Dat visuals zouden geblokkeerd worden op snapchat, enzovoort. Zo worden cynisch genoeg ook online start-uppers meegesleept in een discours dat uiteindelijk vooral de status quo zal faciliteren.

Waar ging het over? Onder andere over een zogenaamde 'filter'. Een soort herkenningssoftware die een platform moet melden wanneer er werk wordt opgeladen waar auteursrecht aan verbonden is. Google en Facebook hebben dat al. De Piratenpartij roept dat die technologie onbetaalbaar zou worden voor kleine start-ups. Dat is gewoon onjuist.

Er bestaan al goedkope alternatieven en ten tweede: zo'n filters zijn vandaag nog geen gangbaar product omdat er gewoon geen markt voor is (lees: kleinere bedrijven hebben in de gemonopoliseerde context geen reden om een alternatief product te ontwikkelen).

Kredietkaart

Maar die zou er snel kunnen komen. Ik denk maar aan het soort filter dat gebruikt wordt bij online-betalingen met kredietkaart. Zodra die markt vrijer werd en het monopolie van Visa en Mastercard wegviel, werden plots veel goedkopere varianten ontwikkeld. Met het argument ‘het is nu niet betaalbaar’ wordt de status quo netjes in stand gehouden.

Nog eens voor alle duidelijkheid: ons professionele makers is het alleen maar te doen om een eerlijke vergoeding door onlinebedrijven die ons werk gebruiken en vervolgens schaamteloos commercialiseren. Niet om de fan die een filmpje van een concert maakt, de hobbyist die op instagram zijn liefde voor een mooie foto deelt, of de techgeek die met de juiste intenties en op eigen risico een nieuw online platform opstart. Aan hen zeg ik: we are on your side. Niet Google, niet de Piraten. Zij zullen je straks geen unieke content aanleveren. Wij wél.

Maar goed, Google en consoorten zullen alles blijven doen om te vermijden dat ze in de toekomst eerlijke vergoedingen zullen moeten betalen aan schrijvers, cineasten, journalisten, fotografen, beeldende kunstenaars. De wetteloosheid is te plezierig. Freeriden op internet is een heerlijk lucratieve bezigheid.

Men heeft mij altijd geleerd: alles wat vóór een ‘maar’ gezegd wordt is eigenlijk niet van tel. Dat is hier ook het geval. Ontelbare keren hebben wij moeten horen ‘ik vind ook dat schrijvers, cineasten, muzikanten, journalisten etc eerlijk moeten vergoed worden, máár...’. Vergeef ons dus als we de strategie om dit debat naar een plenaire zitting te verdagen enigszins sceptisch ontvangen. Onze vertegenwoordigers die dat hebben gewild zijn volgens ons zeer naïef. Ze onderschatten de lobbykracht van de Google-machine. Maar we hopen dat we daarin uiteindelijk ongelijk krijgen. 

Het enige wat wij nu kunnen doen als creatieven is strijdvaardig zijn, samen met de parlementsleden van goeie wil. De komende weken en maanden zullen we samenkomen en opnieuw met iedereen in dialoog gaan. Met argumenten en realiteitszin. En vanuit deze wetenschap: het kloppend hart van creatief Europa zijn de artiesten en journalisten. Zij zijn de ware rebellen, de freedom fighters. Zij waren al de verdedigers en bewakers van het vrije woord toen internet nog niet bestond. Laat niemand je iets anders wijsmaken.