Waarom laat de EU zich chanteren door Tunesië?

Dat de dader van de terroristische aanslag in Brussel een uitgeprocedeerde asielzoeker is, vestigt de aandacht op het gebrekkige terugkeerbeleid, en niet alleen dat van België. We hebben ook gewoon pech gehad. Nadat Abdesalem Lassoued door de Zweedse autoriteiten werd uitgewezen, had hij evengoed kunnen terugkeren naar Italië, waar hij in 2011 via Lampedusa voet aan wal zette. Of zich in een andere EU-lidstaat illegaal vestigen. Ook Zweden heeft hem niet op een vliegtuig naar Tunesië gezet.

Hij had ook elders kunnen toeslaan. Zoals de Ethiopiër Okba B., die in Duitsland twee jonge meisjes neerstak, van wie een de laffe aanval niet overleefde. Ook hij was gefrustreerd omdat hij van de Duitse autoriteiten niet de papieren kreeg om met zijn Ethiopische bruid te trouwen. Een rechtbank heeft hem tot een levenslange gevangenisstraf veroordeeld.

Buitengrenzen

De Europese Unie en met name de Schengenzone kent alleen buitengrenzen. Niet alleen voor toeristen en zakenmensen, ook voor wie hier bescherming zoekt en die na verloop van tijd al dan niet krijgt. Een effectief terugkeerbeleid moet daarom Europees zijn. De lidstaten dienen niet alleen met derde landen, maar ook met elkaar afspraken te maken.

De ironie is dat staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) daar al lang voor pleit. Maar dat pleidooi wordt overstemd door de slogans van radicaal-rechts, dat geen werkbare oplossingen aandraagt en daar ook niet in geïnteresseerd is. Zolang migratie een heikel thema is, kan radicaal-rechts zijn politieke tegenstanders verwijten een zogenaamd opengrenzenbeleid te voeren.

Van links en radicaal-links komt evenmin steun, want die partijen weigeren de consequenties van het crimineel model van de mensensmokkelaars onder ogen te zien. Een gebrekkige terugkeer beloont het unfaire karakter van het migratiebeleid: mannen zijn beter af dan vrouwen, armen - die nog net de mensensmokkelaars kunnen betalen - staan tegenover extreem armen, Tunesiërs tegenover Somaliërs, Afrikanen tegenover Aziaten.

Neokolonialisme

Landen als Tunesië hebben er geen belang bij uitgeprocedeerde asielzoekers op te nemen zolang we geen controle krijgen over onze buitengrenzen en geen grootschalig systeem van legale arbeidsmigratie - waarvoor ik eerder een pleidooi hield - opzetten. Zeker niet zolang de Europese landen afzonderlijk met Tunis onderhandelen over een terugkeerbeleid.

Waarom laat de EU zich chanteren door een Noord-Afrikaans land van 10 miljoen inwoners met een bruto binnenlands product zo groot als dat van Kroatië, terwijl ze zonder taboes en met één stem spreekt tegen het Verenigd Koninkrijk (brexit) en Rusland (in de oorlog met Oekraïne)? Omdat de EU niet de moed heeft alles op tafel te leggen: niet alleen grenscontroles en terugkeer, maar ook visa, toerisme, handel en ontwikkelingshulp. Dan pas zal blijken dat Tunesië veel meer afhankelijk is van de EU dan andersom. En zal blijken wie wat kan afdwingen.

Helaas, Europeanen hebben de neiging in een kramp te schieten zodra ze beschuldigd kunnen worden van racisme of neokolonialisme. Tunesië is een voormalige Franse kolonie. Het Verenigd Koninkrijk en Rusland zijn dat niet, want ze waren en respectievelijk zijn zelf kolonisator.

Zelfs in de fameuze Tunesiëdeal worden de machthebbers met fluwelen handschoenen aangepakt. Daar schieten de Tunesische dissidenten, de Iraanse mensenrechtenactivisten en de Oegandese homo’s niets mee op. Zij zijn naast de onschuldige Zweedse voetbalsupporters de echte slachtoffers van een falend Europees migratiebeleid. Omdat de bescherming die voor hen bedoeld is, uitgehold wordt door een ongecontroleerde instroom en een onbestaande uitstroom. Misschien kunnen de critici van rechts en links daar dezer dagen ook eens bij stilstaan.