Versterk het psychologisch kapitaal in familiebedrijven

Na een machtsstrijd van ongeveer zestig jaar is voor de familie achter de supermarktgroep Aldi Nord licht aan het einde van de tunnel. Ze vond na een lange juridische strijd een manier om samen, als verbonden eigenaarsgroep, voort te gaan.

Aldi is geen uitzondering. Slepende ruzies komen veel voor in familiebedrijven. Ze vormen vaak het onderwerp van fascinerende tv-series, denk aan de populaire HBO-reeks ‘Succession’.

Hoewel er geen bedrijfsfamilie of familiebedrijf zonder geld is, volstaat geld niet om het bedrijf boven water te houden en de familie generaties lang samen te houden. Veel diepgewortelde conflicten en dilemma’s in bedrijfsfamilies zijn net gelinkt aan geld. In veel families hebben de leden andere ideeën over de rol van geld, over hoe het te gebruiken en te verdelen en over wie wat krijgt en waarom.

Dat kan leiden tot belangrijke conflicten. Meningsverschillen zijn mogelijk over de aard van de rijkdom, waarbij sommige familieleden worstelen om te accepteren wat ze hebben gekregen bij hun geboorte, terwijl anderen er al te graag publiekelijk mee uitpakken. Andere conflicten ontstaan vaak door de overlapping van het bedrijf en de familie, wat kan leiden tot rolverwarring, frustraties over competenties en favoritisme.

Een gezonde samenwerking is van groot belang voor het succes en de duurzaamheid van familiebedrijven. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, zijn competenties om het psychologisch kapitaal te bewaken en bevorderen in die bedrijven minstens even belangrijk als de financiële en strategische competenties. Dat psychologisch kapitaal in bedrijfsfamilies vraagt veerkracht, optimisme en hoopvol vertrouwen in de complementaire competenties om samen de gedeelde doelen te bereiken.

Creativiteit

Psychologisch kapitaal kan worden getraind, bewezen neurowetenschappers. Voor leden van de bedrijfsfamilie betekent dat vooral het versterken van hun competenties in effectieve communicatie en in zelfreflectie. Dat leidt tot minder familiale spanningen, een hogere frustratietolerantie, meer mentaal welbevinden en bovenal meer creativiteit in familiebedrijven.

Niet alleen de familie moet zich daarop richten. Ook hun adviseurs en bestuurders moeten competenties ontwikkelen om om te gaan met die familiale dynamieken en uitdagingen. De persoonlijke en emotionele aard van een familie kan het voor adviseurs en bestuurders moeilijk maken hun expertise effectief toe te passen. Als ze werken met bedrijfsfamilies worden ze - tegen wil en dank in - geconfronteerd met conflicten, tegenstrijdige communicatie, gevoelens van oneerlijkheid, verschillen in waarden en trauma’s uit het verleden.

In bedrijfsfamilies wordt geld vaak als een vehikel gebruikt om conflicten uit te vechten. Een van de kinderen kan bijvoorbeeld hardop klagen over het hoge loon van tante Katrien, terwijl het echte probleem is dat hij vindt dat hij sinds zijn kindertijd oneerlijk behandeld wordt. Financiële, fiscale en juridische adviseurs hebben niet alleen een verantwoordelijkheid om bedrijfsfamilies te adviseren over technische, vaak aan geld gerelateerde aspecten. Ze moeten ook gevoeligheden kunnen detecteren, durven te benoemen en de families informeren over de mogelijkheden om daarmee aan de slag te gaan. Dat betekent op het juiste moment de bedrijfsfamilie durven door te verwijzen naar een collega-expert die bedreven is in die familiedynamieken.

Bedrijfsfamilies hebben behoefte aan en recht op adviseurs die beseffen dat het in een bedrijfsfamilie en een familiebedrijf om meer dan alleen geld gaat. Geschillen over geld gaan veeleer over diepgewortelde familiegebonden frustraties. We merken almaar vaker dat adviseurs van familiebedrijven die noden detecteren. Het is een beloftevolle evolutie dat adviseurs van familiebedrijven naast hun waardevolle technische expertise ook die rol opnemen om de cohesie en het psychologisch kapitaal te faciliteren of de familie door te verwijzen naar een expert. Een betrokken adviseur omarmt een multidisciplinaire begeleiding van familiebedrijven en hun bedrijfsfamilies om hen duurzaam te helpen floreren. Er is daarom een rol weggelegd voor de toenemende opleidingen die zich richten tot adviseurs van familiebedrijven om daar aandacht aan te besteden.