Smartschool is net een goed voorbeeld van hoe je AI in scholen kan inzetten

De implementatie van artificiële intelligentie (AI) in onderwijstechnologie leidt tot veel discussie en soms zelfs een zekere morele paniek. In het bijzonder is er kritiek op het mogelijke gebruik van AI in Smartschool, een van de meest gebruikte digitale leerplatformen in het Vlaamse secundair onderwijs. AI zou als vanzelf leiden tot misbruik van data en de autonomie van leerkrachten ondermijnen.

Dat mensen zich zorgen maken, zeker als het gaat om data van jonge mensen, is begrijpelijk. Maar de technologie per definitie uit de klaslokalen weren is niet het antwoord. Ze op een verantwoorde manier integreren wel. En laat Smartschool daar nu net een goed voorbeeld van zijn.

Of we het nu willen of niet, AI is een blijver. AI wordt al op grote schaal toegepast in verschillende sectoren, van gezondheidszorg tot financiële dienstverlening. Ook voor het onderwijs biedt AI interessante opportuniteiten. Mits ze juist wordt toegepast, kan de technologie helpen om zowel de onderwijskwaliteit te verhogen als de efficiëntie te verbeteren.

Zo wil Smartschool AI-algoritmes inzetten om trends in leerdata te identificeren die voor een menselijke waarnemer minder snel zichtbaar zijn. Door patronen van schoolresultaten, afwezigheden en participatie te analyseren, kan het systeem vroegtijdig mogelijke leerproblemen inschatten. Ter ondersteuning van de leerlingbegeleiding, niet ter vervanging ervan.

Als de personen die dicht bij de leerling staan het signaal als betekenisvol zien, kunnen ze er verder mee aan de slag gaan. In plaats van een bedreiging voor leerkrachten kan AI op die manier een waardevol hulpmiddel zijn. Dat vereist wel een verantwoorde aanpak, met inachtneming van sociale, ethische en legale aspecten.

Smartschool is zich goed bewust van het belang van een zorgvuldige implementatie en verantwoorde aanpak van AI. Het bedrijf richtte twee jaar geleden een onafhankelijke adviesraad op die het adviseert over de ontwikkeling van zijn toepassingen op sociaal, ethisch, juridisch en pedagogisch vlak. Daarvoor worden experts en professionals uit alle geledingen van het onderwijs samengebracht.

Een van de eerste vragen aan de raad in 2022 was hoe Smartschool verantwoord moet omgaan met slimme algoritmes voor het detecteren en signaleren van mogelijke leerproblemen. Smartschool heeft publiek advies daarover als leidraad gebruikt bij de verdere AI-implementatie. Tegelijk werden de nodige juridische voorzieningen getroffen, in lijn met de Europese privacywetgeving (GDPR) en de AI Act. Dat betekent bijvoorbeeld dat AI geen beslissingen kan nemen, maar alleen inzichten kan aanbieden. De mens blijft met andere woorden altijd centraal staan in het proces van begeleiding.

Overleg

Smartschool onderscheidt zich van veel andere spelers in de technologiesector in de manier waarop het AI implementeert: in overleg met de betrokken onderwijsactoren. Smartschool heeft in 2023 een meerjarige onderzoekssamenwerking opgezet over het gebruik van AI, waarbij leerkrachten, ICT-coördinatoren, directies en andere relevante belanghebbenden bevraagd werden.

Die participatieve aanpak heeft mee geleid tot een systeem dat zo veel mogelijk aansluit bij de dagelijkse realiteit van de Vlaamse klaslokalen. Smartschool heeft ook gekozen voor een geleidelijke en gefaseerde invoering van AI-functionaliteiten, waarbij het open blijft staan voor aanpassingen in overleg met scholen.

Dat contrasteert met de manier waarop (internationale) techgiganten AI soms ondoorzichtig en eenzijdig in de scholen implementeren, zonder rekening te houden met de specifieke noden van het onderwijs in Vlaanderen. In die gevallen zijn de scholen gewoon een zoveelste middel om op grote schaal data te verzamelen en te gelde te maken, vaak ten behoeve van gepersonaliseerde reclame.

Door AI in nauw overleg met scholen en met een sterke focus op publieke en educatieve waarden te implementeren, kan digitalisering het onderwijs daadwerkelijk versterken. In plaats van een bron van zorg kan AI een krachtig hulpmiddel worden, dat de Vlaamse onderwijssector helpt de vele uitdagingen van morgen aan te gaan.