Schaf dat transfersysteem in het voetbal af

Eerder betoogde ik in De Tijd al dat de transfermarkt nadelig is voor het voetbal en enkel goed voor geldzuchtige en corrupte spelersmakelaars en clubmanagers. Ook het Belgisch voetbal deelt nu in de klappen.

De wetenschappelijke inzichten van economen, zoals de invloedrijke sporteconoom Stefan Szymanski, hebben de nadelige effecten van de transfermarkt op het voetbal al blootgelegd. Tegelijk heeft het boek 'Football Leaks' van twee Duitse journalisten aangetoond wat voor een criminele business het transfersysteem is geworden (Rafael Buschmann en Michael Wulzinger, ‘Football Leaks’, 2017)

De corruptie, omkoperij, matchfixing, belastingontduiking en witwaspraktijken die nu aan het licht zijn gekomen in het Belgisch voetbal, hoeven dus niet te verwonderen. En dan gaat het hier, met voetbalmakelaar Mogi Bayat, alleen maar over relatief kleine vissen.

Verkast

Vooral het Third Party Ownership (TPO), hoewel verboden door de (ook al corrupte) internationale voetbalbond FIFA, ligt hierbij onder vuur. Voetballers worden lijfeigenen die op de transfermarkt, zoals op een veemarkt, worden gekocht en verkocht of uitgeleend en van hot naar her verkast.

Zo werd de Peruviaanse voetballer Luis Advincula tussen 2013 en 2015 van het Duitse Hoffenheim via het Oekraïense Tavrija Simferopol, het Braziliaanse Ponte Preta en het Peruviaanse Sporting Cristal naar het Portugese Vitoria Setubal gesleurd, en werd hij uiteindelijk door Hoffenheim verkocht aan het Turkse Bursaspor. Zes clubs in nauwelijks twee jaar tijd.

Hoeveel geld van deze transfer is versluisd naar geheime rekeningen van spelersmakelaars en hun postbusbedrijven in fiscale paradijzen, kan je alleen maar raden, maar de recente onthullingen van Football Leaks laten daaover niet veel twijfel bestaan.

Spelersmakelaars en hun spookfirma’s kopen een deel van de transferrechten van een speler op bij een club in financiële problemen, waarbij dan in duistere contracten wordt bepaald dat de makelaar ook bij elke toekomstige transfer van de speler een deel van de transfersom opstrijkt. Zelfs voor elk doelpunt dat deze speler scoort of de wedstrijden en kampioenschappen die hij wint, strijkt de makelaar zijn extra miljoenen op.

Pogba

Zo wordt geschat dat spelersmakelaar Mino Raiola zich het immorele bedrag van 41 miljoen euro toeëigent voor de transfer van de Ivoriaanse speler Paul Pogba van Juventus naar Manchester United. David Berstein, de voormalige voorzitter van de Football Association in Engeland, noemt deze gang van zaken een verschrikking voor het voetbal, en heeft er voor gepleit om deze ‘immorele’ makelaarsvergoedingen te verbieden.

Het vele geld, geschat op zowat 500 miljoen euro per jaar, dat verdwijnt in de diepe zakken van makelaars, is verloren voor het voetbal. Geld dat kon worden besteed aan spelerslonen of jeugdopleiding, de modernisering van stadions of de verlaging van de ticketprijzen.

Onevenwicht

De transfermarkt is daarenboven mede verantwoordelijk voor het groeiend competitief onevenwicht in het Europees voetbal. Ook al is het aantal transfers en de transferbetalingen fenomenaal gestegen na het Bosmanarrest in 1995, de netto-transfersommen van elke club (de betaalde transfersommen min de ontvangen transfersommen) nauwelijks gestegen.

Het transfersysteem is dus een nagenoeg gesloten geldcircuit geworden waarbij grote geldbedragen voortdurend worden doorgeschoven tussen een handvol grote en rijke clubs, en waarbij bijzonder weinig geld doorsijpelt naar de subtopclubs en de kleine clubs.

Ook een grote club kan de transfersom van een topspeler maar betalen als hij tegelijk één of meerdere dure spelers verkoopt. Minder rijke clubs kunnen aan dat geldcicuit  niet deelnemen. Hierdoor zijn Europese competities zoals de Champions League de facto gesloten competities geworden, net zoals de officieel gesloten Amerikaanse Major Leagues.

Juridische raadgevers

De enige afdoende maatregel om dit volstrekt overbodig en corrupt transfersysteem een halt toe te roepen is de volledige afschaffing van het transfersysteem, na het Bosmanarrest, dus nu ook voor onder-contractspelers.

Daarmee verdwijnen ook de corrupte spelersmakelaars van het toneel. Spelers moeten wel nog steeds beroep kunnen doen op juridische raadgevers die hen moeten beschermen tegen malafide clubmanagers die spelers foute contracten opdringen.