Rector KU Leuven: 'Vlaanderen kan niet zonder internationale universiteit'

Hoge politieke kringen hebben soms moeite te begrijpen waarom universiteiten zo hard werken aan internationale verwevenheid en een mondiale oriëntatie. De Vlaamse belastingbetalers dragen stevig bij aan de financiering van de universiteiten. Ze hebben recht op een return: een prioritaire focus op gedegen onderwijs voor wie in Vlaanderen leeft en wetenschap die welvaart en welzijn brengt voor wie aan Vlaanderen bijdraagt. Voor een klein taalgebied met een open economie is een blik op de wereld evenwel cruciaal. 

Talent

Onze universiteiten zijn in de 20^ste eeuw groot geworden met talent van eigen bodem. Maar er is veel veranderd: de complexiteit van de wetenschap, de schaal van de universiteit, de krapte op onze arbeidsmarkt, Vlaams toptalent dat de vleugels uitslaat. Regio’s die drempels opwerpen voor de aanwerving van dat talent zullen hun universiteiten in de pikorde zien dalen.

Dat geldt niet alleen voor professoren, maar ook voor studenten en onderzoekers. Aan de KU Leuven komt 54 procent van de doctoraatsstudenten uit het buitenland. Dat is een gevolg van de war on talent én van onze wens om de meest uitmuntende kandidaten aan te werven. Ook andere kennissectoren worden almaar meer afhankelijk van internationaal talent. Het goede nieuws: in Vlaanderen overstijgen de economische baten van internationalisering in het hoger onderwijs de directe kosten ver.

Ongeveer 53 procent van de internationale studenten blijft minstens één jaar werken in Vlaanderen, 37 procent zes jaar of meer. Het gaat om extra talenten voor een krappe arbeidsmarkt, die uitstekend opgeleid en goed ingeburgerd zijn. Zonder internationaal talent redden onze universiteiten het niet, maar onze samenleving evenmin.

Schaalvoordelen

Ook in grote universiteiten is de bestaffing per discipline beperkt. Neem het onderzoek naar zeldzame ziekten zoals mucoviscidose, huntington en ALS. 6 tot 8 procent van de bevolking heeft een zeldzame ziekte, maar in het UZ Leuven gaat het algauw om 20 procent van de patiënten. Het aantal zeldzame ziekten wordt op 7.000 geschat. Dat maakt duidelijk dat het aantal artsen en onderzoekers per familie van zeldzame ziekten per definitie beperkt is.

Voor toponderzoek en hoogstaande klinische zorg moeten daarom schaal- en expertisevoordelen opgebouwd worden via internationale samenwerking. Dat geldt ook voor veel andere disciplines. Daarom zijn succesvolle onderzoeksgroepen verankerd in internationale consortia, investeren ze mee in transnationale onderzoeksinfrastructuur en laten ze zoveel internationale copublicaties optekenen. Wetenschap stropt en stremt als ze begrensd wordt.

Wat meer is: in de wetenschap worden grenzen verlegd door ideeën en ontwikkelingen aan collegiale kritiek bloot te stellen. Nog belangrijker dan congressen of peer review is daarbij de clash van ideeën in de werk- en leeromgeving. Naarmate de diversiteit aan perspectieven en achtergronden groter is, wordt dat proces lastiger maar het resultaat rijker.

De globale samenleving vooruithelpen

Wie in Vlaanderen op universitair niveau onderwijst en onderzoekt, moet het gevoel blijven hebben dat ze deel uitmaken van een selecte groep die de mondiale samenleving met grensverleggende inzichten en technologie vooruithelpt. Alleen zo kan Vlaanderen een bloeiende regio blijven. Alleen zo kunnen we redelijk zeker zijn dat wat Vlaanderen tot Vlaanderen maakt, en daar hoort onze taal bij, niet alleen bewaard blijft, maar ook internationaal erkend en bewonderd wordt. Wie de universiteit beperkt in haar internationale ambities, verkleint op termijn ook haar lokale impact.