Opleiden, opleiden, opleiden moet de nieuwe mantra worden

De economische relance na de coronacrisis is nog niet goed op gang getrokken of de grote paradox van de Belgische arbeidsmarkt lijkt ‘terug van nooit weggeweest’. De afgelopen maanden waren recordmaanden voor openstaande vacatures en onze bedrijven - waar het ondernemersvertrouwen weer piekt als nooit tevoren - snakken opnieuw naar verse arbeidskrachten. Dat de komende jaren meer pensioengerechtigden de arbeidsmarkt verlaten dan er schoolverlaters instromen, maakt de uitdaging nog groter.

Tegelijk voorspelt het Federaal Planbureau voor 2021 een toename van de werkloosheid met 48.000 personen. Ook het feit dat de werkzaamheidsgraad in België, maar ook in Vlaanderen, nog altijd lager ligt dan in de meeste buurlanden toont dat er nog veel potentieel is. Om dat potentieel maximaal aan te boren zullen we de handen in elkaar moeten slaan over alle beleidsniveaus heen om te komen tot een echte paradigmashift op onze arbeidsmarkt.

Want we leven in nieuwe tijden. Ook de arbeidsmarkt is in niets meer te vergelijken met die van enkele decennia geleden. De coronacrisis heeft die evolutie nog versneld en ons beter dan ooit doen beseffen hoe essentieel een goede balans tussen werk en gezin is voor ons fysiek en mentaal welzijn, en hoe belangrijk werkbaar en zinvol werk zijn voor onze eigenwaarde en voor onze sociale relaties.

De stijgende burn-outcijfers wijzen heel sterk op de nood om werken niet alleen financieel te belonen, maar vooral menselijk. Door betrokkenheid te stimuleren bij werknemers, door ze oprecht te waarderen, door respectvol samen te werken en vooral ze de kans te geven hun potentieel en talenten te ontdekken en te ontwikkelen.

Schoolpoort

Investeren in basisvaardigheden en basiscompetenties is in de eerste plaats een opdracht van ons onderwijs. We hebben daar de voorbije jaren vanuit Vlaanderen sterk op ingezet: van een aantrekkelijk duaal leren, over sterk STEM-onderwijs en aandacht voor 21ste-eeuwse vaardigheden in de nieuwe eindtermen tot het terugdringen van de ongekwalificeerde uitstroom uit het onderwijs. Maar elke werkgever en werknemer hebben ook een opdracht. De tijd waarin je scholing eindigde toen je de schoolpoort achter je dichttrok, is definitief voorbij.

De snelle evoluties op de arbeidsmarkt vergroten de mismatch tussen de competenties en de attitudes van de werknemers en de werkzoekenden en de verwachtingen van de arbeidsmarkt en de werkgevers. In een wereld die in een ijltempo digitaliseert en evolueert, moet levenslang leren het nieuwe normaal zijn. Opleiden, opleiden, opleiden moet de nieuwe mantra worden van werkgever en werknemer. Dit decennium moet Learning Twenties voor Vlaanderen worden. Daarom investeren we bijvoorbeeld volop in extra gratis en digitale opleidingen via de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB).

Paradox

Om de Belgische paradox te doorbreken moeten we investeren in sterke ondernemingen, in veerkrachtige werknemers, in werkbare en zinvolle jobs en in een sterk opleidingsaanbod. Maar de macht om de werkzaamheidsgraad echt de verhogen ligt grotendeels op federaal niveau. Activering en opleiding liggen dan weer op Vlaams niveau.

Daarom steek ik de hand uit naar mijn federale collega om asymmetrische samenwerkingen op te zetten en mogelijk te maken. Met asymmetrische samenwerking kunnen we binnen de bestaande bevoegdheden inspelen op de verschillende regionale arbeidsmarktsituaties en arbeidsinstrumenten. Via zo’n samenwerking kunnen we maximaal maatwerk leveren en onze arbeidsmarkt de nodige hefbomen geven om vacatures in te vullen en loopbanen te versterken.

We reiken de andere beleidsniveaus onverminderd de hand, maar slaan ook resoluut de hand aan de Vlaamse ploeg met een sterk relanceplan. Dat gebeurt met de sociale partners in het kader van het sociaal akkoord AHAD (alle hens aan dek). We moeten nieuwe doelgroepen aan de slag krijgen. Dat moet gebeuren met een digitaliserings- en opleidingsoffensief dat mensen versterkt op de arbeidsmarkt plaatst. Maar ook met actieplannen om langdurig zieken te activeren en werknemers bij herstructureringen preventief te heroriënteren.