Nyrstar bewijst nood aan andere en betere bescherming van kleine belegger

Al in 2016 heeft Trafigura, een van de grootste grondstoffenhandelaars ter wereld met een bedenkelijke reputatie, de feitelijke controle over Nyrstar kunnen verwerven. Nyrstar is, met 4.000 werknemers, de tweede grootste zinkgroep ter wereld, en een van de weinige overgebleven multinationals met strategische beslissingsbevoegdheid in België. Sinds 2016 heeft Trafigura via aan- en verkoopcontracten en voorafbetalingsregelingen de volledige controle over de financiële stromen en resultaten van Nyrstar.

Dat gebeurde volgens een constructie die, hoewel ze volgens de letter in orde lijkt met de Belgische corporate governance code, toch volledig lijkt in te gaan tegen de geest ervan.

Is het ook niet verwonderlijk dat sindsdien, in 2017 en 2018, de operationele resultaten van Nyrstar pijlsnel achteruitgaan, terwijl Trafigura recordwinsten laat optekenen in zijn divisie metalen en mineralen?

En verbaast het ten slotte niet nog meer dat Trafigura als klap op de vuurpijl de rendabele activa van Nyrstar kon inlijven, terwijl de kleine belegger zonder informatie en met lege handen achterblijft? Intussen blijven de bestuurders riante vergoedingen opstrijken voor hun rol in een uitgeklede vennootschap en een bloempotbestuursmandaat in de nieuw opgerichte NewCo’s - waarvan ze slechts 2 procent zullen vertegenwoordigen. En dat kan zonder dat onze financiële autoriteiten, noch onze politieke vertegenwoordigers, krachtig optreden. Nochtans zijn er talloze indicaties die om een grondig onderzoek vragen.

In het geval van Nyrstar is niet het gebrek aan regels het probleem, wel het verbluffend gemak waarmee de controlerende aandeelhouder Trafigura ze kan omzeilen en de passiviteit waarmee onze regelgevende overheden laten betijen.

Is het niet hoog tijd dat onze bevoegde instanties een ruimer mandaat krijgen zodat ze kunnen afstappen van hun focus op regelgeving en de naleving ervan op papier, en dat ze een gezonde dosis realpolitik invoeren? We leven vandaag in een wereld die niet voor doetjes is, en waar de waarden waarop Europa gebouwd is niet altijd van toepassing zijn. Je ogen daarvoor sluiten is dodelijk voor het behoud van onze welvaart.

Dat geldt ook voor het niet-opkomen voor de belangen van de kleine belegger. Het leidt bovendien tot een verdere vertrouwensbreuk van de modale belegger in de efficiënte werking van de markten, waardoor die belegger de markten nog meer de rug dreigt toe te keren.

Financiële stromen sturen

De bescherming van de kleine beleggers is een taak voor overheden, in dit geval de marktenautoriteiten. Daarvoor heb je sterke instanties nodig die, los van geldende regelgeving, het bos door de bomen kunnen zien, lastige vragen durven te stellen en krachtdadig optreden als dat nodig is.

In het geval van Nyrstar is er minstens een vermoeden dat er een hold-up wordt gepleegd door een de facto controlerende aandeelhouder die een beslissende invloed heeft in de raad van bestuur, in het auditcomité en in het financieel departement. Een aandeelhouder die bovendien via een ondoorzichtig kluwen van contracten voor de levering van zink- en loodconcentraat en afnamecontracten voor zink en lood vrij spel lijkt te hebben om de financiële stromen in het bedrijf te sturen. Dat is een ideale setting voor mogelijk misbruik van die positie.

Is dat geen voldoende aanleiding om over te gaan tot een diepgaand onderzoek door de relevante autoriteiten? En moet niet opnieuw bekeken worden of die wel de nodige instrumenten hebben om au sérieux genomen te worden door de grote jongens?

In het dossier van Nyrstar is het nog niet te laat, maar met de algemene vergadering van 25 juni voor de deur is er dringend actie nodig om te vermijden dat opnieuw een Belgisch strategisch beslissingscentrum verdwijnt naar het buitenland.

Transparantie

De bevoegde marktautoriteiten zouden zich pas echt opwerpen als de verdediger van de kleine belegger als ze totale transparantie zouden eisen over de financiële stromen tussen Nyrstar en Trafigura sinds 2016 - met een grondig onderzoek naar de toegepaste transfer pricing, hedgingcontracten en voorafbetalingsmodaliteiten. Zonder snel en volledig antwoord, moeten harde sancties dreigen.

Parallel daarmee zou kunnen worden beslist de algemene vergadering uit te stellen, de lopende transactie op te schorten, per direct een voorlopige bewindvoerder aan te stellen, en een expert aan te stellen voor het analyseren van alle contracten en transacties tussen Nyrstar en Trafigura. In tussentijd zou Trafigura moeten worden verplicht Nyrstar de nodige liquiditeit te verschaffen om operationeel voort te kunnen werken, tot er volledige duidelijkheid is.

Onze welvaart behouden doe je niet alleen door sociale bescherming aan de sociaal zwakkeren in de maatschappij te bieden, maar ook door de bescherming van de kleine beleggers. Hun betrokkenheid is essentieel voor de verankering van onze economische welvaart. Dat vereist sterke actoren, zowel Belgisch als Europees, die met de autoriteiten in durven te gaan tegen de belangen van partijen die de kantjes ervan af lopen.