Nu is het moment om de Europese economie klimaatbestendig te maken

De klimaatverandering is in een stroomversnelling geraakt. Onze tijd om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5°C begint op te raken. We moeten nu onze rol vervullen, of straks de gevolgen dragen van ons gebrek aan daadkracht.

Nu beleidsmakers, bedrijfsleiders en maatschappelijke organisaties zich voorbereiden op klimaatonderhandelingen tijdens de COP28 volgende week in Dubai lijkt 2023 hard op weg het warmste jaar ooit te worden. Extreme bosbranden, droogte en overstromingen eisen wereldwijd een zware tol, zowel op menselijk vlak als economisch. Het bewijs is duidelijk: een analyse van de Europese Centrale Bank toont dat hoe langer we wachten met de transitie naar een groenere economie en met het terugdringen van de uitstoot, hoe hoger de kosten worden. Uit de investeringsenquête van de Europese Investeringsbank voor 2023 blijkt dat twee op de drie Europese bedrijven al te maken hebben met schade en verliezen als gevolg van de klimaatverandering.

Tegelijk verandert de manier waarop we onze economieën aan de gang houden en gaat de energietransitie snel. Een combinatie van beleid, innovatie, CO₂-beprijzing en private en budgettaire financiering – onder meer via de Europese Green Deal – leidt tot een versnelling van investeringen in technologieën waarmee we de schade van het blijven gebruiken van fossiele brandstoffen en de opwarming van de aarde kunnen beperken.

Zoals blijkt uit de World Energy Outlook van het Internationaal Energieagentschap, breken de mondiale uitgaven voor schone energie record na record. Die verschuiving naar schonere energie is een goede zaak, ook economisch. Het is nu goedkoper en sneller om hernieuwbare energiebronnen in te zetten dan om nieuwe infrastructuur voor fossiele brandstoffen aan te leggen. In een wereld van toegenomen geopolitieke onzekerheid helpen technologieën voor schone energie de energiezekerheid en -onafhankelijkheid van landen te vergroten.

De groene transitie is niet alleen belangrijk voor de bescherming van ons milieu, maar ook voor de bescherming van onze economie. Het is economisch niet zinvol te investeren in energiebronnen die steeds minder concurrerend worden, en technologische doorbraken te missen die de energiemix van de toekomst zullen vormgeven. Als Europa zich niet aansluit bij de wereldwijde energierevolutie, zal ons concurrentievermogen onherstelbaar worden geschaad.

Dat moeten we voorkomen door duidelijk, ambitieus en vastberaden te zijn. Europa moet een stabiel en gunstig regelgevingsklimaat creëren met duidelijk omschreven strategische doelstellingen, waarin privaat kapitaal stevig op groene technologie is gericht. Een mondiaal gelijk speelveld is ook nodig om innovatie te laten gedijen.

Financieringsinstrumenten, zoals door de EU uitgegeven groene obligaties, zullen helpen om doorbraken in schone technologieën te financieren. Ze zouden zelfs nog krachtiger zijn in een volledig voltooide kapitaalmarktenunie. Er is behoefte aan op maat gesneden financieringsoplossingen of garanties om de uitrol mogelijk te maken van de infrastructuur die Europa nodig heeft om CO₂-neutraal te worden. Zo kunnen de risico’s die gepaard gaan met zeer innovatieve private investeringen – zoals drijvende windmolenparken, groene waterstof of nieuwe batterijtechnologieën – worden verminderd. Op mondiaal niveau kan CO_2-beprijzing transparantie bieden om consumenten en investeerders aan te moedigen over te stappen op duurzame en energie-efficiënte producten en activa.

Iedereen aan boord

Maar Europa kan het niet alleen. Tenzij ook andere partijen meedoen, zullen we allemaal falen. Initiatieven zoals de Europese Green Deal moeten worden gekoppeld aan ambitieus ontwikkelingsbeleid dat de ontwikkeling van regio’s buiten Europa ondersteunt bij de invoering van schone energiebronnen. Investeringen in geavanceerde Europese technologieën kunnen en zullen een verschil maken.

Om onze economie te transformeren, moeten we iedereen aan boord krijgen. Europa moet streven naar een rechtvaardige, inclusieve en uitgebalanceerde transitie. Klimaatverandering en transitiebeleid kunnen de kwetsbaarste bedrijven en huishoudens het hardst raken. We hebben gerichte tijdelijke begrotingsmaatregelen en omscholingsinitiatieven nodig om de lasten van de transitie eerlijk te spreiden. 

In het licht van de economische uitdagingen wordt klimaatbeleid te vaak gezien als een zondebok. Maar de gevolgen van niets doen zouden veel ernstiger zijn. Het antwoord ligt niet in het verwateren van onze ambitie, maar in het benutten van het volledige potentieel van onze innovators, waardoor de Europese economie concurrerender en veerkrachtiger wordt en iedereen verzekerd is van een eerlijkere en duurzamere toekomst.

De COP28 biedt de EU en landen over de hele wereld de kans om te laten zien dat ze vastbesloten zijn het voortouw te nemen in de strijd tegen klimaatverandering en die vastberadenheid met concrete maatregelen te ondersteunen. Binnen ons mandaat zal elk van ons bijdragen aan die collectieve inspanning.