NAVO staat paraat om escalatie van oorlog in Oekraïne te voorkomen

Het Oekraïense tegenoffensief is begonnen in de oorlog met Rusland. Het zal onder meer aantonen hoe effectief de westerse steun met wapenleveringen en training tot nu toe geweest is. Daarnaast worden het spannende tijden voor heel Europa, want bij het offensief horen risico’s op verdere escalatie van het conflict. De NAVO staat paraat om dat te voorkomen.

Het bondgenootschap is geen partij in het conflict, maar kijkt met argusogen naar iedere Russische troepenbeweging op zijn oost- en noordflank. Er is een terechte bezorgdheid voor horizontale escalatie, waarbij buurlanden van Oekraïne worden meegesleurd in de oorlog. Die vrees bestond even bij het raketincident in Polen van november vorig jaar, maar de NAVO en Polen reageerden koel.

Ook nu garandeert het bondgenootschap onze veiligheid. Dat gebeurt vooral door het ontraden van Rusland met retoriek en acties. Inzake retoriek maakt de NAVO onder andere in documenten duidelijk dat een aanval op een lidstaat gelijk is aan een aanval op de volledige alliantie, het befaamde artikel 5 van het Noord-Atlantisch Verdrag.

Luchtmacht

Met betrekking tot acties versterkt de NAVO haar postuur. Oefeningen zijn een signaal aan Rusland en moeten lidstaten aan de oost- en noordflank geruststellen. Zo oefende recent een Amerikaans vliegdekschip op de Noordzee. Ook het Belgische fregat Louise-Marie is klaar om deel te nemen aan internationale operaties.

Verder zijn Amerikaanse B-1B-bommenwerpers gestationeerd in het Verenigde Koninkrijk. In het bericht over die Bomber Task Force Europe staat de volgende niet mis te begrijpen zin: ‘De NAVO staat klaar met geloofwaardige strijdkrachten om in een steeds complexere veiligheidsomgeving elke centimeter NAVO-grondgebied te verzekeren, te ontraden en te verdedigen.’

Verder traint de Alliantie volop in cruciale regio’s zoals het Hoge Noorden. Zo was Finland, de nieuwste bondgenoot, het gastland voor de NAVO-oefening Arctic Challenge 2023, samen met Noorwegen (ook een bondgenoot) en Zweden (een kandidaat-lidstaat). Aan de oefeningen namen 150 vliegtuigen deel, ook Belgische F-16’s.

Daarnaast begon op 12 juni de NAVO-oefening Air Defender 23. Er nemen 250 vliegtuigen van 25 lidstaten en partnerlanden aan deel, goed voor de grootste inzet van de luchtmacht in de geschiedenis van de NAVO. De oefening signaleert volgens het persbericht de trans-Atlantische solidariteit en toont aan dat gastland Duitsland een grote hoeveelheid vliegtuigen kan huisvesten. De oefening moet daarnaast de bevolking geruststellen over de cohesie en de betrokkenheid van de NAVO-bondgenoten.

Nucleaire chantage

Sommigen vrezen voor nucleaire escalatie als de Russische president Vladimir Poetin zich in het nauw gedreven zou voelen. Dat is een extreem scenario, maar we mogen het niet van de tafel vegen. De NAVO treft daarom voorbereidingen en legt de nadruk op de geloofwaardigheid van de eigen nucleaire capaciteit. Ook op dat vlak heeft België een belangrijke rol te vervullen. Zo vond de vorige editie van de jaarlijkse nucleaire oefening Steadfast Noon plaats in ons land.

Hoewel veel commentatoren erop focussen, beperkt nucleaire escalatie zich niet tot een mogelijke inzet van Russische kernwapens tegen Oekraïne of een NAVO-lidstaat. Ik wees vorig jaar al op dat probleem in een publicatie. Rusland kan andere strategieën toepassen voor nucleaire chantage. Het kan een nucleaire oefening op de grens met Oekraïne of de NAVO houden of het kan tactische kernwapens uit centrale opslagplaatsen halen en ze tijdelijk dichter bij het front opslaan. Rusland zou ook terug kunnen beginnen met het testen van kernwapens of demonstratief een kernwapen inzetten boven onbewoond gebied of de Zwarte Zee.

Ook op dat gebied zijn de NAVO en haar bondgenoten waakzaam. Satellieten van bondgenoten kunnen elke stap van Rusland opmerken. De Verenigde Staten hebben in Oekraïne ook nucleaire sensoren geïnstalleerd om de identiteit van een eventuele aanval na te gaan.

De NAVO en haar lidstaten doen er alles aan om de verschillende escalatierisico’s te beheren. En als de strategie van ontrading faalt, wat zeer onwaarschijnlijk is, staat de alliantie ook klaar om te reageren met alle mogelijke middelen.