Menselijk kapitaal van volgende generatie verdient beter onderwijs

Door Marc Vandepitte, leerkracht secundair onderwijs, en Kerstin De Visscher, directeur secundair onderwijs

Beste ouder,

Vandaag is de kans groot dat uw kind voor een gesloten schoolpoort zal staan. De leerkrachten zullen namelijk massaal het werk neerleggen. Dat is zeer ongewoon, want onderwijsmensen grijpen niet snel naar het stakingswapen. Ze laten hun leerlingen niet graag in de steek en bovendien zijn ze getraind om conflicten op een herstelgerichte wijze op te lossen, dus door overleg en geduldig luisteren. Als ze vandaag toch staken dan wil dat zeggen dat de noden hoog zijn.

Het gaat de leerkracht van uw kind totaal niet om meer loon of materiële voordelen zoals een bedrijfswagen, groepsverzekering, laptop of gsm. Nee, de kleuterleidsters, onderwijzers, leerkrachten of docenten trekken aan de alarmbel omwille van de hoge werkdruk waarmee ze af te rekenen hebben.

Volgens een recente studie kloppen leraren tijdens het schooljaar tot 50 uur per week, over heel het jaar is dat gemiddeld 41 uur per week, vakanties meegerekend. Bovenop de gewone lestaken, de voorbereidingen en de verbeteringen van toetsen en huiswerk, komen er namelijk nog een heleboel andere taken bij, zoals toezicht, vervanging van zieke collega’s, overleg in de vakgroep, oudercontacten, werkgroepen, gewone klassenraden en tuchtklassenraden, deliberaties, remediëring van leerlingen met leerachterstand en het nemen van aangepaste maatregelen bij leerstoornissen. Daarnaast zijn de administratieve verplichtingen de laatste jaren enorm toegenomen. Alles moet tot in de details kunnen verantwoord worden naar de inspectie of bij eventuele betwisting. De papieren of digitale berg wordt jaar na jaar hoger.

M-decreet

Maar niet alleen het aantal uren weegt. Vooral de druk tijdens het lesgeven is te groot geworden. De klassen zijn alsmaar diverser en vanwege het M-decreet is het aantal leerlingen met specifieke zorgnoden sterk gestegen, zonder dat daarvoor voldoende middelen werden vrijgemaakt. Dat bemoeilijkt heel sterk het lesgeven. Het aantal leerlingen per klas is ook vaak te groot. Dat is vooral het geval in het lager en kleuteronderwijs. Maar vanwege het M-decreet stelt zich dat nu ook in heel het secundair onderwijs.

Stel u maar eens voor hoe het is om les te geven aan een groep van 20 pubers waarvan minder dan de helft gemotiveerd is, er drie tussen zitten met een serieuze taalachterstand, twee anderen met gedragsstoornissen, eentje met ADHD, eentje met dyslexie, nog eentje met autisme en tenslotte nog vier leerlingen voor wie het allemaal veel te traag gaat. Ouders worden soms al horendol met drie kinderen in huis. Bedenk wat het betekent om een hele dag een groep van meer dan twintig mondige kleuters of bengels voor de klas te hebben.

De te hoge werkdruk is voor veel leerkrachten van het goede teveel. De afwezigheden wegens ziekte swingen de pan uit en van alle sectoren loopt men in het onderwijs het meest kans op een burn-out.

Alsof dat nog niet genoeg is, hebben de leerkrachten ook te horen gekregen dat ze vijf tot zeven jaar langer zullen moeten werken. Ook het brugpensioen en de landingsbanen werden afgeschaft. Je kan je al de vraag stellen of het zo gunstig is dat uw zoon of dochter les krijgt van een oma of een opa. Voor de meeste zestigplussers is dit in elk geval niet werkbaar. Vanaf een zekere leeftijd is er gewoon niet voldoende energie meer om nog (voltijds) voor een klas te staan en alle overige taken erbij te combineren. Je kan niet ‘een beetje’ voor de klas staan. Je moet er honderd procent staan, elke seconde, anders wordt dat direct en genadeloos afgestraft door de leerlingen. Door deze pensioenmaatregelen heeft de aantrekkelijkheid van de onderwijsjob een flinke knauw gekregen. 

De dupe

Door de hoge werkdruk en de onaantrekkelijkheid van de job dreigt dan ook een groot tekort aan personeel. Heel wat zieke collega’s kunnen nu al niet meer vervangen worden en voor een aantal vakken vindt men geen gekwalificeerd personeel meer. Dat tekort zal in de komende jaren meer en meer acuut worden. Maar niet alleen het tekort baart zorgen. Voor jongeren is de lerarenopleiding in toenemende mate een tweede keuze en dat is allesbehalve gunstig voor de motivatie van de toekomstige leraar.

Leerkrachten kreunen onder de werkdruk, maar uw dochter of zoon is daar ook de dupe van. Moeilijke werkomstandigheden stralen af op de kwaliteit van het lesgeven en verlagen de slaagkansen van de leerlingen. Uit internationaal onderzoek blijkt helaas dat de kwaliteit van ons onderwijs jaar na jaar achteruitboert.

Onze leerlingen zijn het menselijk kapitaal van de volgende generatie en verdienen beter. Wie in hen niet investeert legt een zware hypotheek op de toekomst. Daarom beste ouder, trekken wij vandaag aan de alarmbel. Kinder- en jeugdpsychiater Peter Adriaenssens riep in het verleden de ouders op om op straat te komen om kleinere klassen te eisen en meer middelen voor onderwijs. Wij van onze kant hopen alvast dat we kunnen rekenen op uw begrip voor onze actie.