Leren kan én elitair én toegankelijk worden

Door Vickie Dekocker, verantwoordelijke voor innovatie bij Syntra Vlaanderen. Schrijft in eigen naam

Op 3 september gingen de schooldeuren weer open voor duizenden kleuters, scholieren  en studenten in het kleuter, lager en secundair onderwijs. Er werd al duchtig geschreven en getwitterd over de laatste PISA-resultaten, was er een mea culpa over het nivelleringsbeleid van de voorbije jaren en ging de term ‘zesjescultuur’ weer vlot over de lippen. Ondertussen rijzen privé-initiatieven als paddenstoelen uit de grond en blijft ook de vraag naar middelen voor GOK (gelijke onderwijskansen) groot.

Al deze signalen lijken contradictorisch, maar de uitgangspunten van deze verschillende meningen zijn niet noodzakelijk tegenstrijdig. Jongeren die willen excelleren en van wie de ouders zoeken naar privéscholen of ouders die ijveren voor middelen voor andere jongeren willen in essentie hetzelfde. Ze willen een traject op maat van hun kind dat ervoor zorgt dat er maximaal rendement wordt nagestreefd. En dit is moeilijk in een klas waar voor iedereen aan het einde van de rit voor alle onderdelen eenzelfde doel wordt vooropgesteld. 

Toegankelijk

Hoewel het onmogelijk lijkt, is het nog nooit zo evident geweest om leren gepersonaliseerd te maken én inclusie na te streven. Veel leermogelijkheden worden vandaag onderbenut. Dat is zonde, aangezien de leergierigheid aangewakkerd kan worden door onder meer in te spelen op de methode waarmee iets aangeleerd wordt.

Technologie biedt een brede waaier. Denk maar aan virtual reality of augmented reality waardoor gesimuleerd kan geleerd worden, en dit kan een eindeloos aantal keer. Ook de tegenwoordig zeer goed ontwikkelde MOOCs (massive open online courses) bieden veel mogelijkheden. Cursussen van verschillende topuniversiteiten over een bepaald onderwerp worden plots voor iedere lerende toegankelijk. Waarom gebruiken wij technologie niet om de beste cursussen ter wereld voor onze jongeren toegankelijk te maken?

Technologie kan zelfs ingezet worden om leermogelijkheden te creëren. Stel bijvoorbeeld dat je verschillende opties krijgt van leermogelijkheden op basis van de competenties die je op een gegeven moment hebt, en hierbij direct een opleidingstraject krijgt voorgeschoteld. Stel dat technologie op basis van artificiële intelligentie kan aangeven wanneer het beste moment is om de eigen competenties bij te benen, of wanneer een lerende competenties aan het verliezen is?

Elitair

Terecht moet kwaliteit nagestreefd worden, zeker in een land waar kennis een van de belangrijkste grondstoffen is. Het streven naar kwaliteit mag wel niet gelijkgesteld worden met het aanleren van competenties en vaardigheden door één specifieke context, namelijk de scholen. Het is nodig om verschillende gelijkwaardige leeromgevingen te erkennen. Met het duaal leren is al een belangrijke stap gezet. Hierbij wordt de werkgever als een leercontext gezien die net als een school vaardigheden aanleert, en waarbij net zo goed een gelijkwaardig diploma afgeleverd wordt als door het voltijds onderwijs.

Daarom verwondert het dat het idee van ‘end point assessment’ niet wijder is ingevoerd in Vlaanderen. Dit zou toelaten dat leerlingen en studenten via verschillende leerwegen, technieken, op een variërend tempo kunnen deelnemen aan die eindproeven, en ondanks verschillenden leerwegen hetzelfde diploma kunnen halen. Die nieuwe leerwegen kunnen bedacht worden door ‘onderwijsondernemers’ die nieuwe manieren van leren aanboren en uitdenken.

Laat ons dus niet blijven zeggen dat er een tekort is aan middelen voor onderwijs, maar er voor zorgen dat technologie kennis toegankelijk maakt, laten we verschillende leerwegen toelaten door een deel van het onderwijsbudget hiervoor te voorzien, en laat ons niet inboeten aan kwaliteit door een systeem van end point assessment te ontwikkelen. Alleen door die innovatie binnen te brengen in ons onderwijssysteem kan je leren én toegankelijk én elitair maken.