Klimaattop COP29 | Macron: 'Waarom solidariteitsheffingen nodig zijn'

Van Barbados tot Kenia en Frankrijk, geen enkel land is immuun voor de verergerende gevolgen van de klimaatcrisis. Jaar na jaar zijn we getuige van meer klimaatgerelateerde verwoesting. 2024 was alweer goed voor nieuwe records: bosbranden in Chili hebben meer dan 14.000 huizen verwoest, extreme regenval in Brazilië heeft 478 steden vernietigd en bijna 2 miljoen mensen getroffen in Bangladesh. In juli maakte de wereld de heetste dag ooit mee.

Hoewel Afrika maar 3 procent heeft bijgedragen aan de historische uitstoot van broeikasgassen, kampt het met enkele van de ergste klimaatgerelateerde rampen. Die kosten het continent 15 miljard dollar per jaar. Droogtes en overstromingen hebben in 2023 voor meer dan 40 miljoen Afrikanen voedselonzekerheid veroorzaakt.

Omdat we ervan overtuigd zijn dat geen enkel land moet kiezen tussen het bestrijden van de klimaatcrisis en het bestrijden van armoede, willen we meewerken aan een ambitieuze hervorming van de internationale financiële structuren. Het Pact van Parijs voor Mens en Planeet, het Bridgetown Initiatief en de Verklaring van Nairobi proberen elk een stukje van de puzzel te leveren. De internationale dynamiek geeft ons hoop: veel hervormingen zijn in gang gezet en sommige hebben al resultaten opgeleverd. Maar nog veel meer inspanningen zijn nodig en geen enkele optie mag over het hoofd worden gezien.

Van één belangrijk onderdeel wordt nog te weinig gebruikgemaakt: solidariteitsheffingen. Die zijn nodig om iedereen een eerlijke bijdrage te laten leveren aan wat een wereldwijde inspanning moet zijn. Sommige onderdelen van de economie zijn grotendeels onderbelast, hoewel ze de planeet vervuilen. Dat geldt voor de zeevaart, de luchtvaart en natuurlijk de industrie die draait op fossiele brandstoffen. Die geniet lage effectieve belastingtarieven dankzij overheidssubsidies (in totaal naar schatting 7 biljoen dollar in 2022 volgens het Internationaal Monetair Fonds).

Een deel van de inkomsten van de heffingen kan naar ontwikkelingslanden gaan. Een wereldwijde heffing van 0,1 procent op de aandelen- en obligatiehandel kan tot 418 miljard dollar per jaar opleveren. Een heffing op de scheepvaart van 100 dollar per ton CO2 kan 80 miljard dollar per jaar opbrengen. Een heffing op de winning van fossiele brandstoffen van 5 dollar per ton CO2 kan 210 miljard dollar per jaar inzamelen. Zelfs een gedeeltelijke herverdeling via solidariteitsheffingen zou een grote bron van voorspelbare klimaatfinanciering voor deze landen garanderen. Het zou de officiële ontwikkelingshulp aanvullen zonder dat daarvoor extra schulden moeten worden gemaakt.

De voordelen zijn aanzienlijk. Ondanks de klimaatkwetsbaarheid van Afrika, zijn enorme potentieel om hernieuwbare energie en kritieke mineralen te winnen, en zijn rol als wereldwijd koolstofreservoir, ontvangt het continent veel minder klimaatfinanciering dan het nodig heeft. Solidariteitsheffingen kunnen de financiering bieden die nodig is om groene ontwikkeling in Afrika en de rest van de wereld te stimuleren, vooral in kwetsbare landen met lage en middeninkomens en kleine staten met weinig fiscale ruimte voor klimaatmaatregelen.

Luchtvaart en cryptomunten

Die heffingen bestaan al. Meer dan 30 landen passen al een belasting op financiële transacties toe en minstens 21 landen hebben een heffing op vliegtickets. Bovendien tonen zelfs kleinschalige initiatieven zoals het International Oil Pollution Compensation Fund (dat heffingen int op olieleveringen in aangesloten landen, en daarmee olievervuiling vergoedt, red.) de haalbaarheid van een internationaal herverdelingsmechanisme aan. Om die modellen te repliceren en op te schalen is verdere internationale samenwerking nodig om marktverstoringen te beperken en een gelijk speelveld te behouden.

Daarom hebben we vorig jaar tijdens COP28 de Global Solidarity Levies Task Force opgericht. De taskforce, waarvan al 13 landen lid zijn, heeft het potentieel onderzocht van heffingen op scheepvaart, luchtvaart, fossiele brandstoffen en financiële transacties, en andere opties zoals heffingen op plastic of cryptomunten bekeken. Begin 2025 maken we enkele concrete voorstellen, met rigoureuze impactbeoordelingen, openbaar. Die zullen schaalbaar zijn - en minstens 100 miljard dollar per jaar opbrengen - en duidelijke beoordelingen van mogelijke externe effecten bevatten.

In de aanloop naar COP30 in het Braziliaanse Belém volgend jaar is politiek leiderschap essentieel voor het succes van het initiatief. Op COP29 kunnen we onze opties bespreken en op koers komen voor succes. We plannen een speciaal evenement voor staatshoofden en regeringsleiders om verdere steun te verzamelen voor onze solidariteitscoalitie. Dit is een cruciale kans om solidariteitsheffingen deel te laten uitmaken van de nieuwe collectieve gekwantificeerde doelstelling voor klimaatfinanciering van de Verenigde Naties. En om klimaatfinancieringsstromen op gang te brengen die zowel ambitieus als rechtvaardig zijn.

Als het gaat om aanvullende financieringsbronnen, verwijzen experts vaak naar ‘innovatieve financiering’. In het geval van wereldwijde solidariteitsheffingen is de enige vereiste innovatie ambitieus leiderschap in voldoende landen. Laat de tiende verjaardag van het klimaatakkoord van Parijs volgend jaar het moment worden waarop we als wereldgemeenschap samen solidariteitsheffingen invoeren, die de financiële instrumenten bieden die nodig zijn om de grote uitdaging van onze tijd aan te gaan. In de aanloop naar COP29 roepen we alle landen op zich bij onze coalitie aan te sluiten en verwelkomen we de steun van het maatschappelijk middenveld, leiders uit het bedrijfsleven en multilaterale instellingen.

Copyright: Project Syndicate