Je bouwt geen defensieapparaat op een economisch kerkhof

Hoog bezoek op 20 februari 2024 in Antwerpen. Europees Commissievoorzitster Ursula von der Leyen kwam langs om het gesprek aan te gaan met de industriële mastodonten van het oude continent. Het was een gesprek dat zich al een hele tijd opdrong, gezien de woelige tijden voor onze economie. Door de geopolitieke ontwikkelingen, de ambitieuze klimaatdoelstellingen en een doolhof aan regels voelden veel bedrijven een zware druk op hun toekomst.

Op die koude winterdag werd de Antwerp Declaration for a European Industrial Deal voorgesteld. Denk aan een industriële noodkreet in tien concrete actiepunten. Als de Europese Commissie daaraan tegemoet kon komen, zou dat het ondernemerschap op ons continent bestendigen. Om niet te zeggen: redden.

De voorbije jaren hebben verschillende belangrijke bedrijven hun productie in onze regio teruggeschroefd of er in sommige gevallen korte metten mee gemaakt. Wat wil je, met energieprijzen die de pan uit rijzen en vergunningen die keer op keer in vraag worden gesteld of zelfs worden vernietigd? Nee, onze economische vooruitzichten waren niet bepaald rooskleurig bij ongewijzigd beleid.

Von der Leyen deed de beleidsplannen uit de doeken in de Antwerpse Handelsbeurs. De verwachtingen waren hooggespannen. Het moest maar eens voorgoed gedaan zijn met het geëxperimenteer met onze welvaart. Alleen ingrijpende steunmechanismes, vergunningszekerheid en bewegingsvrijheid zouden ondernemers kunnen overtuigen om in Europa te blijven investeren.

Tijdens de voorstelling waren de reacties in de zaal verdeeld. De Europese Commissie erkende de problemen waarop onze industrie botst en spande zich in om met pragmatische antwoorden te komen zonder daarom alle klimaatambities los te laten. Maar Von der Leyen kon bij geen enkele aanwezige de indruk wekken dat dit nu het evenwichtige compromis was dat soelaas zou bieden voor de prangendste uitdagingen.

Het is moeilijk perspectief te creëren als er nog zo veel vraagtekens overblijven. De visie werd geschetst, maar de vertaalslag naar effectief en concreet beleid moet nog altijd worden gemaakt. Is de sense of urgency wel genoeg doorgedrongen tot de Europese Commissie, zodat ze zonder blozen haar klassieke, eerder logge beleid kritisch onder de loep durft te nemen?

Knopen doorhakken

Diezelfde Commissie ontpopte zich eerder deze week als een politiek niveau dat wel erg snel cruciale knopen kan doorhakken, toch als het om defensie gaat. De voorgestelde budgetten en maatregelen om onze contreien te beschermen tegen buitenlandse dreigingen zijn naar EU-normen van een nooit eerder gezien kaliber.

We kunnen niet eeuwig afhankelijk blijven van de goodwill van andere grootmachten in ons beleid. De nieuwe schakelsnelheid is even verfrissend als ze noodzakelijk is, het is inderdaad tijd om nú in actie te schieten en onze defensie-uitgaven op te schalen.

Tegelijk staat het draaien van de tanker zoals beschreven in de Clean Industrial Deal wel in erg schril contrast met het plots hoge beleidstempo voor onze defensienoden. Het toont vooral aan dat de Commissie nog altijd niet volledig lijkt te beseffen hoe dicht de Europese industrie bij de afgrond staat.

Het is nochtans simpel. Als je het samenlevingsmodel wil behouden door landsverdediging aan te zwengelen, zijn daar middelen voor nodig. Je bouwt geen defensieapparaat op een economisch kerkhof.