Graag werken, dat moet de inzet zijn

Bart De Wever, de voorzitter van de N-VA, spreekt de onpopulaire waarheid uit: de pensioenleeftijd terug verlagen is onbetaalbaar en onverantwoord tegenover volgende generaties.

Linkse politici hebben ongelijk als ze naar extra lasten of een vermogensbelasting wijzen om korter werken betaalbaar te maken. Ze zullen de locomotief die de pensioenen betaalt afremmen of achteruitduwen. Bedrijven financieren de maatschappij en hebben daarvoor geld, risico en zweet - van ál hun mensen - nodig. Wie een van die factoren extra straft, vertraagt de economische motor die de pensioenen mogelijk maakt.

De discussie over zware beroepen kan nooit worden afgerond. Er is namelijk geen objectieve grens. Of de treinconducteur harder werkt dan de chocolatier, of omgekeerd, is een zinloze denkoefening. Elke job die je tegen je goesting doet, is zwaar. Voor iemand die zich mag uitleven, zijn weinig jobs echt te slopend. Wie ziek is en niet meer kan, vormt een terechte uitzondering. Dat lijkt me overigens amper beroepsgerelateerd, maar eerder iets individueels is.

Als CEO - een goedbetaald zwaar beroep - heb ik ongetwijfeld makkelijk praten. Maar waarom zou het een illusie zijn om zo veel mogelijk mensen aan het werk te houden door te focussen op wat ze goed kunnen en graag doen, en dat in een sfeer van vooruitgang met aangename collega’s en dankbaarheid van de chef?

We zullen ‘langer werken’ moeten aanvaarden en het debat verschuiven naar ‘graag werken’. Daar ligt onze uitdaging.

Kleedkamer

Groei is een belangrijke component. De sfeer in de kleedkamer is beter als de ploeg heeft gewonnen. De groei van een onderneming straalt af op elke werknemer, mits we die overwinningen ook delen en vieren. Vooruitgaan heeft een magie die verder gaat dan geld verdienen.

Laat ons bovendien zo veel mogelijk zaken slopen die de arbeidsvreugde verminderen: overdadige bureaucratie, onvoldoende communicatie, gebrek aan inspraak, silovorming, verzuring, ondankbaarheid.

Hét kernelement daarin is de kwaliteit van leidinggevenden. De vis stinkt aan de kop. Uiteindelijk zijn de CEO en het directiecomité verantwoordelijk. Het euvel speelt zich echter vaak verder van hen af, dichter bij de werkvloer. Is de lagere leidinggevende het slachtoffer geworden van een overdaad aan technische KPI’s (key performance indicators), waardoor hij de mens onder hem uit het oog verliest? Speelt het ego of de drang om zich te bewijzen een grotere rol dan het bedrijfsbelang? Werken mensen wel in de kern van hun competentie? Een aanvaller zet je niet in het doel.

De grootste taak van bedrijfsleiders is een goede en gemotiveerde hiërarchie te creëren. Alleen dan wordt een vervolg mogelijk, en makkelijker. Een duidelijke en coherente bedrijfscultuur staat even centraal. Het kan dat in een koppel twee individuen niet bij elkaar passen. Beter gelukkig uit elkaar dan ongelukkig bij elkaar. Sommige mensen passen niet in cultuur A maar draaien perfect in cultuur B. En hoe dan ook moeten we verzuring aanpakken.

Kapotte knieën

Hoe krijgen we de leraar opnieuw naar de kern: inspirerend lesgeven? Wanneer draaien we de administratieve pedagogische bemoeizucht terug? Moeten we meer pauzes inlassen voor herbronning? Waarom blijven verzuurde mensen vastbenoemd? Hoe laten we de technicus met kapotte knieën een meer expertgerichte rol opnemen? Heeft de luchtverkeersleider genoeg rust? Welke job geven we aan de alleenstaande moeder van twee, opdat ze de flexibiliteit heeft haar kinderen genoeg te zien?

Niet alles valt op te lossen - het bedrijfsbelang primeert - maar de denkrichting van ‘graag werken’ zal ons betere ideeën en oplossingen bieden dan die van ‘langer werken’.

Er liggen zeker uitdagingen voor bedrijfsleiders, maar ook voor politici. Doe hetzelfde: schaf de vaste benoemingen af, verhoog de middelen voor de activering van werklozen, vergroot de financiële afstand tussen werken en niet werken door het nettoloon van actieven te verhogen, laat periodes van betaalde herbronning toe. Er ligt evenzeer een taak bij de werknemers: zoek je arbeidsvreugde, blijf bijscholen, investeer in jezelf.

Een goed economisch beleid valt niet het gebruik maar het misbruik van een gezonde economie aan. Misbruiken in sociale zekerheid, werkloosheidsuitkering, incoherente staatsstructuren, onfaire fiscale vrijstellingen, onnodige subsidies. Dat is de eerste bron van financiering van al het bovenstaande. Wie zoekt en streng is, zal vinden. Daar zouden links en rechts het eens moeten zijn.

Neuhaus heeft andere bedrijven geen lessen te geven. Ook wij gaan vooruit in een cultuur van groei, autonomie en respect. Dat lukt niet zonder eieren te breken en op tijd in te grijpen. En we rijden geen foutloos parcours. Toch blijven we idealistisch in de intentie. Alles begint altijd en overal in het hoofd.