De slachtofferrol is een gemakkelijke reflex geworden

Gelukkig is de politieke klasse bijna unaniem in haar afkeuring van de rellen zondagavond in het centrum van Brussel na de WK-voetbalmatch tussen Marokko en België. Dat was anders een paar jaar geleden, toen op oudejaar in Molenbeek een apotheek en een reeks auto's vernield werden. Burgemeester Cathérine Moureaux (PS) vond dat men niet te snel mocht zijn met de afkeuring van het gedrag van jongeren. Als die vuilniszakken in de fik steken, waren dat volgens haar vreugdevuren, zoals dat in andere landen de traditie is.

Bij elke gewelddadige ontsporing waarbij jongeren van Marokkaanse afkomst betrokken waren, keken politici de andere kant op. Bussen van De Lijn die bekogeld werden, hulpdiensten die na een valse oproep in een hinderlaag gelokt werden, waardoor brandweerlui niet meer uitrukken zonder politiebescherming, een ambulance die leeggeroofd werd: het wordt als een fait divers onder de mat geveegd.

Toen ik een stuk geschreven had over de onveiligheid in onze stad, noemde wijlen Philippe Moureaux, toen nog burgemeester van Molenbeek, mij een racist. Later gaf hij toe dat hij wel wist wat er fout ging in zijn gemeente, maar dat opmerkingen daarover uiterst rechts in de kaart zouden spelen. 

Nu zien we de gevolgen van zo'n principiële ontkenning. Het waren zondagavond de losgeslagen jongeren die zelf de beste propaganda maakten voor het Vlaams Belang. Bijzonder opvallend was de gretigheid waarmee ze hun wandaden filmden, alsof ze er trots op waren. De pers daarentegen kreeg het te verduren. Ploegen van de RTBF en de VRT werd met geweld duidelijk gemaakt dat ze niet geduld werden. Een grens werd overschreden toen een VTM-journalist tijdens zijn verslag in Antwerpen live werd gemolesteerd. 

'Enkelingen'

Nu valt weer te horen dat het ‘enkelingen’ waren die voor de herrie zorgden, maar wil men het jarenlange wegkijken stoppen, dan moet men de symbolische betekenis van de gebeurtenissen onder ogen durven te zien.

De Marokkaanse vlag die de grote groep jongeren in Brussel meedroeg, had weinig met voetbal te maken. Ze had een andere betekenis, die van een groep die zich niet wil vereenzelvigen met België. Veel was niet nodig om de vreugde na een sportieve overwinning van hun land van afkomst te laten ontaarden in een orgie van geweld tegen het land waar ze geboren zijn.

Ook in Antwerpen en Nederland braken rellen uit met  jongeren van Marokkaanse afkomst. Is het dan verkeerd de vraag te stellen of hier geen sprake is van een cultureel probleem? Meteen zullen de voorspelbare verontwaardigde kreten over ‘etnetisering’ te horen zijn. Maar kan het spontane geweld van jongeren van Marokkaanse afkomst niet begrepen worden door de machowereld waarin ze opgroeien, met weinig aanwezige vaders, een wereld waarin jongens als kleine, onaantastbare prinsjes worden opgevoerd, terwijl van meisjes verwacht wordt dat ze hun vroomheid tonen door een hoofddoek te dragen?

Wie baldadige jongens in Brussel op hun verantwoordelijkheid wijst, wordt verweten dat hij een racist is. Dat kreeg ik zelfs te horen toen ik op mijn fiets werd aangereden door een veel te snel rijdende taxichauffeur van Marokkaanse afkomst. De slachtofferrol is een gemakkelijke reflex geworden om zich van elke schuld vrij te pleiten. Gisteren vertelde een jongere aan een journalist dat het geweld veroorzaakt was door de politie, die jaloers zou zijn op de Marokkaanse overwinning. En meteen voegde hij daar aan toe: 'Ze willen ons van de straat omdat we van een andere origine zijn.'

De schokkende beelden van de vernielingen dreigen de voorspelbare vooroordelen over Brussel en zijn jongeren te bevestigen. Het imago van de stad ligt eens te meer aan diggelen. Maar zoals altijd bieden dramatische gebeurtenissen onverwachte kansen. Misschien is dit het moment om allochtone families te betrekken bij een breed debat over burgerzin en het in de scholen eindelijk over de eigen verantwoordelijkheid van jongeren te durven hebben.