De energietransitie is een positief verhaal, begin eraan

De wetenschappelijke consensus is groot over wat nodig is om onze maatschappij klimaat- en energievriendelijk te maken. Wetenschappelijke rapporten (van EnergyVille, het Internationaal Energieagentschap, de Europese Commissie, het planbureau, Ember...) zeggen voor het overgrote deel hetzelfde: we moeten massaal investeren in energiebesparing, hernieuwbare energie en een kader waarin dat snel groeiende aandeel hernieuwbare energie de nodige stabiliteit kan garanderen. Dat daarover overeenstemming bestaat, is krachtig.

Huizen goed isoleren, het transport elektrificeren, de industrie elektrificeren en grondstoffen omschakelen naar groene moleculen. Zonnepanelen op alle daken, veel meer windturbines, het stroomnet versterken, energiebronnen zo efficiënt mogelijk inschakelen. Elke studie zegt hetzelfde. Het lijkt dan ook logisch dat het beleid dat gewoon uitvoert.

Toch loopt die uitvoering niet zo vlot, onder meer omdat het beleid een langetermijnvisie mist. De burger rekent politici streng af op wat in een ambtstermijn op het toneel gebracht is. Maar in de energietransitie moet je eerst veel investeren en kan je daarvan pas later de vruchten plukken. Voor het beleid heeft het geen meerwaarde zo’n verhaal te verkopen.

Een tweede oorzaak zit in een gebrek aan systeemdenken. De energietransitie gaat over het volledige systeem. Beleid is goed in het blussen van kleine brandjes met een subsidietje hier of daar, maar de echte taken zitten versnipperd tussen verschillende bevoegdheden en beleidsniveaus.

Cafégevecht

Er is nog een derde oorzaak: 20 procent van de oplossing krijgt 80 procent van de aandacht. Veel mensen zien een bepaalde technologie als de heilige graal en pleiten daar vurig voor, soms gewapend met inhoud, maar soms alleen met een passionele overtuiging. Vaak lijkt dat meer op een cafégevecht dan op een wetenschappelijk debat.

Politici en de media kijken ernaar en weten niet goed wat ze ermee moeten. Als experts het met elkaar oneens zijn, ligt de waarheid ergens in het midden, zeker? Voor het beleid zijn de discussies een gemakkelijke bliksemafleider, waardoor het twijfelt en wacht.

De rapporten bewijzen dat die caféruzie gezichtsbedrog is, want over minstens 80 procent van de oplossing zijn alle experten het eens. Laat onenigheid over de overige 20 procent niet in de weg staan van het uitwerken van een krachtdadig beleid en het haast maken met die 80 procent. Mensen moeten meegenomen worden in dat positieve langetermijnverhaal. Ook dat is een belangrijke beleidstaak.

Onlangs brainstormden we bij de sectororganisatie voor warmte-krachtkoppeling COGEN Vlaanderen en de Organisatie voor Duurzame Energie (ODE) met enkele experten over de energietransitie. Communicatie rond energie is vaak erg negatief: stroom is veel te duur, sommige bedrijven maken te veel winst, terwijl andere failliet gaan, en mensen klagen dat ze niets meer mogen.

Toch is de transitie een positief verhaal. Ze garandeert net dat energie weer betaalbaar wordt, minder druk legt op onze economie en dat we comfort kunnen behouden.

De energietransitie is ook een haalbaar plan. Alle studies wijzen naar een werkbaar energiesysteem als je de nodige investeringen doet. Tegelijkertijd waarschuwen ze voor de risico's als we die investeringen nu niet doen. We lopen dan het risico in een veel duurder systeem vast te blijven zitten, dat nu al op zijn limieten botst. Niets doen is onbetaalbaar.

U vindt de volledige tekst gebaseerd op de brainstorm met de energietransitie-experten terug op www.cogenvlaanderen.be en www.ode.be.