Datageletterdheid moet drastisch omhoog

De internationale PISA-peiling uit 2022 toonde dat het niveau van wiskunde, lezen en wetenschap bij Vlaamse 15-jarigen verder is gedaald. Op het vlak van wiskundige vaardigheden was de daling in Vlaanderen groter dan het OESO-gemiddelde. Ook in Wallonië en Brussel daalde het niveau.

Die dalende trend, die al 20 jaar bezig is, is zorgwekkend. We schreeuwen nu al om technisch geschoolde mensen. Het tekort daaraan neemt bovendien nog toe naarmate de wereld kennismaakt met nieuwe technologieën, zoals generatieve AI, het soort artificiële intelligentie dat originele inhoud als teksten, afbeeldingen of video's creëert. AI moet ons leven gemakkelijker maken, maar voor je van die voordelen kan profiteren, heb je mensen met de juiste kennis nodig.

Zonder begrip van data en AI kunnen we die nieuwe technologie niet optimaal benutten. We kunnen het personeelstekort in de zorg niet snel genoeg aanpakken. We zijn niet in staat grote overstromingen te voorspellen en duizenden mensenlevens te redden. Evenmin kunnen we de nodige stappen zetten in het optimaliseren van gewasproductie of het tegengaan van voedselverspilling.

Niet alleen bij de jonge generaties, ook in het bedrijfsleven moeten we data- en AI-geletterdheid bevorderen. In directiekamers denken ze al te vaak dat het bedrijf alle kennis in huis heeft door een technologisch directeur met verstand van AI aan te werven. Maar dat volstaat niet. Iedereen in de directiekamer moet beseffen wat AI-technologie inhoudt.

De top van het bedrijf is verantwoordelijk voor de kansen, risico’s en valkuilen van de implementatie van nieuwe technologieën. Dat houdt in dat toplui de juiste kritische vragen kunnen stellen en de risico’s van de technologie begrijpen. Ook om die verantwoordelijkheid te nemen is een basisniveau van data- en AI-geletterdheid nodig, dat echt niet overal aanwezig is.

Toekomstvakken

Nu hr-afdelingen te weinig geschikte kandidaten vinden, vrezen leidinggevenden dat ze niet de vereiste skills in huis hebben om hun investeringen in generatieve AI optimaal te benutten. Daarom hebben we meer kennis uit het buitenland nodig. Ook moet data- en AI-geletterdheid een prominente plek krijgen in het onderwijs. Scholen en universiteiten moeten er meer aandacht aan besteden en technische vakken aantrekkelijker maken. Door bijvoorbeeld STEM-richtingen te presenteren als toekomstvakken. En door meer in te zetten op rolmodellen - vooral vrouwelijke, zodat meer vrouwen met talent voor bètavakken kiezen.

Als we de (wereld)problemen willen aanpakken en zelfvoorzienend willen blijven, dan is AI een van de motoren om dat voor elkaar te krijgen. We moeten daarom ook in België echt meer gaan investeren in de juiste kennis en skills, zowel op scholen en op universiteiten als bij organisaties. Alleen met een verhoogd datageletterdheidsniveau kunnen we zo snel mogelijk betere zorg bieden, onze voeten droog houden en alle monden voeden.