Binnenvaart heeft autonoom varen hard nodig

Door Antoon Van Coillie, CEO van Blue Line Logistics

Deze week gaf de Mobiliteitsraad (MORA) advies aan de Vlaamse regering over het voorgestelde ontwerpbesluit voor een aanpassing van de scheepvaartregeling voor geautomatiseerd varen. Een aanpassing die autonome vaart op onze waterwegen mogelijk moet maken.

Dit advies was negatief want ‘haast en spoed is zelden goed’. Volgens de secretaris van MORA, Frank Van Thillo, is het beter dat er een ‘participatieve’ aanpak met de sociale partners en andere overheden plaatsvindt, en ook dat ‘met workshops het wetgevend kader in kaart gebracht moet worden’. Dat is commissiespeak om te zeggen: we schuiven het op de lange baan. Terwijl in onze buurlanden alles wordt gedaan om autonoom varen zo snel mogelijk te realiseren.

Laat ik eerst en vooral vermelden dat ik een geïnteresseerde partij ben. Met Blue Line Logistics zijn we volop actief in het ontwikkelen van autonoom varende binnenschepen. We hebben er dus belang bij dat we dit snel binnen een wet en een regelgevend kader kunnen realiseren.

Het advies van MORA is echter een fout signaal. Vooreerst bevestigt dit advies het conservatief beeld dat men van buitenaf heeft van de binnenvaart, terwijl deze sector in volle technologische evolutie is.

Digitale revolutie

Het advies negeert ook de realiteit en de stand van zaken van de digitale revolutie, die het autonoom varen met al zijn aspecten mogelijk maakt. Het gaat dan ook razendsnel. Binnen de twee jaar kunnen we commercieel varen met autonome schepen.

Vlaanderen bevindt zich nu aan de top van de ontwikkeling van autonome vaart voor binnenschepen. Niet alleen in de technische ontwikkeling zelf, maar onder meer ook in de randapparatuur, de positioneringssystemen, de communicatiesystemen, de artificial intelligence, en de zo belangrijke business cases.

Dit is in de eerste plaats mogelijk gemaakt door het vooruitziend beleid van minister Weyts en de ondersteuning door de top en het personeel van De Vlaamse Waterweg, de overheidsinstantie die de bevaarbare waterlopen beheert.

Dit heeft geleid tot initiatieven van onder meer bedrijven als Dot Ocean, Seafar, Pozyx, Westray, Groep Decloedt, Blue Line Logistics en instellingen als KU Leuven, Imec, en IDLab (mijn excuses aan wie ik zou vergeten te vermelden) - en resulteert in de broodnodige economische interesse van mogelijke gebruikers en investeerders om dit echt te kunnen realiseren.

Moet dit nu stokken in de wielen krijgen? Op de lange baan geschoven worden? Moet dit alles naar een (buur)land verhuizen, waar de ontwikkeling wel op enthousiasme kan rekenen voor de nodige regelgeving?

Schippers

Autonoom varen zal zorgen voor meer tewerkstelling in de sector: er komen gewoonweg schepen bij. Het beroep van schipper zal een interessanter profiel krijgen, want autonoom betekent niet onbemand. Dit zal de sector veel aantrekkelijker maken en meer jongeren uit een bredere basis aantrekken. Er zullen nieuwe jobs komen met polyvalentere inhoud: naast het bemannen van controlecentra  is er het onderhoud van de systemen, productie, opleidingen, en bovenal een beter sociaal leven. Moet dit uitgesteld worden?

Laat ons een kat een kat noemen: autonoom varen is op zeer korte termijn nodig in de binnenvaart, wat traditionalisten ook mogen beweren. Er komt een perfecte storm op ons af van een nijpend tekort aan goede schippers (of moeten we ook Oost-Europese pseudo-slaven laten komen?). Er is een golf van dringende vernieuwing van de kleine schepen op komst. En er dringt zich een heuse modal shift op om de continue congestie van onze wegen te milderen en de emissienormen van onze klimaatdoelstellingen te halen. Dit kan enkel door de binnenvaart competitiever te maken tegenover het wegvervoer. Moet dit echt vertraagd worden?

Leeft de Mobiliteitsraad in een andere wereld? Ik denk van wel: wat zich een strategische adviesraad noemt, heeft geen enkele vertegenwoordiger van de binnenvaartsector, geen enkele vertegenwoordiger actief in de innovatie van onze mobiliteit, maar wel een voorzitter van de commissie goederenvervoer die de actieve pleitbezorger is van het wegvervoer.

Er is geen enkel overleg geweest met de actoren in de sector. Er is geen analyse geweest van wat reeds bestaat aan ‘best practices’, zowel in Vlaanderen als in het buitenland. En toch geeft deze raad advies over hoe de binnenvaartsector mag innoveren of beter gezegd, niet mag innoveren.

We hebben dit wettelijk en regelgevend kader nodig om de nodige evolutie van de binnenvaart mogelijk te maken. De Vlaamse regering moet dan ook dit advies naast zich neerleggen. Het is zo fout dat er zelfs geen grondige motivatie voor haar afwijzing nodig is.

De secretaris van de MORA zegt in een interview: ‘Dit zou een gemiste kans zijn voor een sector die als conservatief beschouwd wordt’. Bedoelt hij ‘een gemiste kans om conservatief te blijven’, vraag ik me dan af.