Batterijen tegen de groeipijnen van een sector in transitie

De toekomst van de Audi-fabriek in Vorst oogt somber. Een dalende vraag naar elektrische voertuigen ligt aan de basis. De productie van bussen staat ter discussie in Koningshooikt. Ook hier ligt de technologie aan de basis. Waterstofbussen hebben geen marktaandeel, waarna er snel moest geschakeld naar elektrische bussen om opnieuw mee te kunnen. Het bleek too little, too late.

We zien de groeipijnen van een sector in transitie. De bestuurskamers ronken van grote uitspraken. Hoe groter de uitspraak, hoe meer onzekerheid erachter schuilt. Maar uiteraard zullen er naast verliezers ook winnaars zijn. Commerciële vormen van elektrisch transport bestaan sinds 2012. Maar bij de introductie van de eerste Tesla Model S was er enkel hoongelach. Te duur! Niet milieuvriendelijk! Niet schaalbaar!

We zijn dik tien jaar verder. In het geheel van de technologieneutraliteit blijven enkel elektrische aandrijvingen over. Alle drempels bij elektrisch rijden smelten weg in het tempo van een gletsjer blootgesteld aan de gevolgen van de klimaatopwarming. Zelfs in die mate dat zwaar transport, zoals trucks en bussen, de zoektocht naar de juiste stekker ondertussen voeren. En die stekker is ook gevonden onder de vorm van een Mega Watt Charger, een laadoplossing die een zware truck zal laden in 15 tot 30 minuten. Een tijdsbesteding die klinkt als rij- en rusttijden.

De jongste maanden gaat het allemaal veel sneller. We zagen een korte prijsstijging voor grondstoffen zoals lithium in 2022 richting 90 dollar, ondertussen noteren we weer meer normale tarieven rond 40-50 dollar. We staan aan de vooravond van de doorbraak van nieuwe types batterijen, vaste-stofbatterijen met hogere energiedensiteiten (dus langer bereik), lagere gewichten (dus meer batterijen) aan snel dalende prijzen voor batterijpakketten.

Kale vlek

En net daar ligt het kantelpunt. Batterijproductie wordt cruciaal voor de toekomst van de hele vervoersketen over de weg. Die assets in handen laten van onze Chinese vrienden is uiteraard een strategische fout. Die value chain bepaalt de businessmodellen van de toekomst: grondstoffen verzamelen, batterijcellen voorbereiden en produceren om ze finaal klaar te maken voor actie in een personenwagen, bestelwagen, bus of truck.

Als we dan de kaart van de Europese batterijproductiecentra erbij nemen, zien we een kale vlek in België en Nederland. Nochtans ligt daar de oplossing om de supply chain in te korten. Ook het Europese Rekenhof publiceerde in 2023 al een rapport in die richting. Het biedt de opportuniteit van energie- en materiaalonafhankelijkheid van derde landen, op een moment dat de transitie richting elektrische mobiliteit onomkeerbaar is.

Batterijproductie is de hoeksteen van een nieuwe waardeketen. Niet alleen in het verduurzamen van de transportsector, want op zich is deze transitie strategisch fundamenteel. Op economisch, maar ook ecologisch en sociaal vlak liggen er vele uitdagingen. De vele bedrijven actief in energie kijken reikhalzend uit naar de integratie van deze batterij in hun ecosysteem, vooral als flexibele assets in combinatie met hernieuwbare energie.

Waar olie of gas hun einde kennen in de verbrandingsmotor, genieten hernieuwbare elektronen van een tweede en derde leven. Hergebruik van transportbatterijen als thuis of industriële opslag van elektriciteit of recyclage van gebruikte batterijcellen zijn nieuwe sectoren die het zonlicht zien in deze lenteperiode.

Batterijen zijn de sleutel voor de Belgische maakindustrie in alle vormen van wegtransport met een strategische blik op de toekomst.

Jochen De Smet is expert in elektrische mobiliteit en zaakvoerder van EKREO, co-auteur van het boek 'Iedereen Elektrisch' (met Stijn Blanckaert) en voorzitter van EV Belgium.