Sla kweken aan de lopende band met Belgische technologie

Kordaat grijpt een arbeider een krop sla vast. Hij ontdoet hem van de wortels en wat verlepte bladeren. Met een plastic zak errond komt de krop in een bak. Dat werkje kost de arbeider slechts 7 seconden. De ene krop na de andere werkt hij af, en naast hem zien we nog drie werknemers sla rooien bij de vleet. Dit is bandwerk.

Letterlijk, want wanneer de vier arbeiders de goot waarin de kroppen sla zitten hebben leeggeplukt, glijdt ze verder en komt een nieuwe, volle goot in de plaats. Het slateeltbedrijf Goni uit Sint-Katelijne-Waver, bij Mechelen, hanteert het gotensysteem. In een klassiek ogende serre teelt eigenaar Nico Goossens (28) op de oppervlakte van een voetbalveld sla. Die staat niet in de grond, maar één meter hoger, in traag bewegende plastic goten.

Wanneer de pas kaalgeplukte goten wegschuiven van de arbeiders, worden ze automatisch schoongemaakt. Daarna gaan ze weer naar de achterkant van de serre. Daar plaatst een robotarm nieuwe plantjes in de goot, waarna de sla opnieuw aan de reis naar voren begint.

Het is een trip van 185 meter, die in de zomer zo’n vier weken en in de winter zo’n acht weken duurt. In die tijd groeit het plantje in ideale omstandigheden uit tot een krop sla. Er stroomt permanent water met voedingsstoffen langs de wortels. Het door computers aangestuurde systeem staat in voor voldoende licht en regelt de temperatuur.

Laarzen kopen

‘Toen ik tegen mijn vrienden zei dat ik slaboer gingen worden, dachten ze dat ik laarzen ging kopen en in het veld ging werken’, zegt Goossens. ‘Niets is minder waar. Dit is pure technologie.’

Belgische technologie, want de maker is Hortiplan, een merk van Arvesta. Dat bedrijf heette een jaar geleden nog Groep AVEVE en is ook een belangrijke leverancier van veevoeder en zaden.

‘We zijn de wereldwijde marktleider in dit soort gotensystemen voor de groenteteelt’, zegt Niek Depoorter, die ervoor verantwoordelijk is bij Arvesta. Ook telers in twaalf andere landen, waaronder de VS en de Verenigde Arabische Emiraten, hebben het Belgische systeem. ‘Onlangs tekenden we nieuwe contracten in de VS, Canada en Rusland.’

Het gaat om een relatief kleine markt. Arvesta is de grootste met 13,5 miljoen euro omzet of 28 procent marktaandeel wereldwijd. ‘Maar we groeien snel. Vorig jaar met 21 procent. Dit jaar bereiken we een omzet tussen 18 en 20 miljoen euro.’ In 2014 bedroeg de omzet nog 6,2 miljoen euro.

De efficiëntie is de voornaamste reden waarom telers voor het systeem kiezen. ‘Je hebt 5 tot 10 keer minder werkkrachten nodig. Met ons kun je bovendien op één hectare evenveel sla produceren als op drie hectare via de klassieke teelt in de grond’, zegt Depoorter. Achteraan de serre staan de goten dicht bij elkaar, maar enkele meters verderop staan ze vijf centimeter uit elkaar. Nog verder loopt het verschil op tot tien centimeter en meer. Die afstand gaapt bij klassieke teelt al van in het begin tussen de plantjes. ‘En zo gaat ruimte verloren. Wij geven de plantjes in elk stadium exact de ruimte die ze nodig hebben.’

Prijskaartje

Het systeem heeft nog andere voordelen, gaat hij voort. ‘Het hele jaar door kunnen we hier sla telen, aan constante kwaliteit. Dat is wat de supermarkten vragen. Telers besparen ook op gewasbestrijdingsmiddelen. De planten worden minder vaak ziek doordat ze niet in de grond staan, maar in water. 80 procent van het water dat we gebruiken, kunnen we nadien hergebruiken.’

Het enige nadeel van het gotensysteem is het prijskaartje. ‘Dit vergt een grote investering’, zegt Depoorter. Daarom kunnen niet alle groenten erin geteeld worden. ‘Je kunt er in principe tarwe in kweken, maar dat kost tien keer meer dan tarwe in de grond. Ook gewone kropsla kan, maar tuinders kiezen vooral voor speciale slasoorten.’ Daarvoor kunnen ze de supermarkt een hogere prijs vragen. ‘Het gotensysteem is ook geschikt voor kruiden en broccoli, bloemkool en radijzen.’

Binnenkort worden de goten van Arvesta zelfs gebruikt voor cannabisteelt. ‘Bij een klant in Canada voeren we al een test uit waarbij we cannabis kweken voor medische toepassingen. Wellicht tekenen we op korte termijn een contract.’

‘Het is mede dankzij dit soort systemen dat de Belgische glastuinbouw overleeft’, zegt Depoorter. ‘Toen ik in de jaren 90 begon, verklaarde iedereen de Vlaamse glastuinbouw dood. Maar door innovatie kunnen de telers efficiënt telen.’