WK als uitstalraam voor snel groeiend vrouwenvoetbal

Bonje over bonussen, een evergreen in het vrouwenvoetbal, bleef niet uit in de aanloop naar het WK. De Matildas, de speelsters van het gastland Australië, hekelden in een videoboodschap dat hun prijzengeld nog altijd niet gelijkgetrokken is met dat van hun mannelijke collega's. Ook de Engelse Lionesses hebben discussie met hun bond over geld.

Het prijzengeld voor 32 teams en 736 voetbalsters is door de wereldvoetbalbond FIFA opgetrokken tot 134 miljoen euro. Dat is vijf keer meer dan op het vorige WK. Speelsters die er in de eerste ronde met hun team uitgaan, krijgen elk 27.000 euro, de wereldkampioenes 240.000 euro. Het prijzengeld op het WK voor mannen in Qatar vorig jaar bedroeg 391 miljoen euro. De clubs kregen daarbovenop bijna 200 miljoen euro aan compensaties.

'Elke vier jaar maakt het prijzengeld sprongen. Vooral als je vergelijkt met andere vrouwensporten zijn de premies van de FIFA stevig', zegt Katrien Jans, manager vrouwenvoetbal bij de Belgische bond.

Los van de discussie over discriminatie is het logisch dat de vrouwen meer op hun strepen staan over prijzengeld. Uit een studie van de FIFA blijkt het loon van de gemiddelde profvoetbalster met moeite boven 15.000 euro te komen. Per jaar. Voor de mannen, die bij hun club miljoenen verdienen, zijn WK-bonussen borrelnootjes. Voor de meeste vrouwen zijn ze een welkome aanvulling op hun loon.

Start-up

Jans deelt de conclusie van de Engelse oud-international Karen Carney in een recente studie. Zij vergelijkt het vrouwenvoetbal met een start-up die onder meer door stijgende lonen fors hogere kosten maakt dan er inkomsten zijn. Tegelijk noemt Carney de groei en het potentieel onmiskenbaar, zodat bedrijven die nu op de kar springen op termijn hun geld zullen terugzien, maar dan wel door nu eerst te investeren in minimumlonen, vaste tv-slots en net als bij de mannen een streng financieel kader voor clubs.

'Omkadering is ook mijn stokpaardje', zegt Jans. 'Je kunt jonge vrouwen een profcontract geven, maar dat heeft niet veel zin als ze slechte trainingsfaciliteiten hebben of de begeleiding onvoldoende is. Het gaat erom een structuur neer te zetten. Op die basis kan groei volgen, en dan de oogst.' Tegelijk maakt Portugal grote sprongen omdat clubs zoals Benfica een paar jaar geleden beslisten een vrouwenteam met louter profs te financieren. In België bestaat geen enkel team exclusief uit profs.

'Het is wel goed dat de vrouwencompetitie nu ondergebracht is bij de koepel boven profclubs, de Pro League, om verder te commercialiseren. De bond verkoopt de Red Flames en het vrouwenvoetbal ook apart van de Rode Duivels, met Herbalife en Connections als exclusieve sponsors.'

Geen België

België is er niet bij op het WK. Nochtans levert Europa 11 van de 32 deelnemers. Jans: 'Vrouwenvoetbal evolueert mondiaal snel, met nu ook Afrika dat grote stappen zet. Het betekent dat we zelf moeten blijven investeren om ons met de Red Flames te plaatsen voor een WK. Onze meisjesjeugd doet het goed, maar er moeten nog stappen gezet worden. De meisjeselite krijgt op de topsportscholen hetzelfde programma als de jongens. Dat zou eigenlijk ook bij de clubs het geval moeten zijn.'

België heeft 50.000 aangesloten vrouwelijke voetballers, ongeveer 10 procent van het aantal voetballende mannen. Jans: 'In Nederland en Duitsland bedraagt dat aandeel 14 à 15 procent, daar kunnen we nog wat inhalen. We halen ons doel om elk jaar 10 procent meer voetbalsters te hebben.'

Het WK legt zowel de kracht als de zwakte van het vrouwenvoetbal bloot. Onderzoek wijst uit dat jongere generaties vrouwenvoetbal een evenwaardige kijksport vinden als het mannenvoetbal. Dat vertaalt zich in een verwacht toeschouwers- en kijkcijferrecord, al zouden er zorgen zijn over slabakkende ticketverkoop in Nieuw-Zeeland.

Commerciële kneus

Tegelijk blijft het WK een commerciële kneus tegenover het WK bij de mannen. In Qatar verdiende de FIFA 5,6 miljard euro. Officiële cijfers over het tornooi in Australië en Nieuw-Zeeland zijn er niet. Maar gespecialiseerde bedrijven schatten dat de FIFA 300 miljoen uit sponsordeals en evenveel uit tv-rechten haalt.

De FIFA verkocht de tv-rechten voor het eerst als een apart pakket. De wereldvoetbalbond besloot rechtstreeks te onderhandelen met de vijf grootste landen, buiten de Europese voetbalkoepel om. Dat liep bijna fout. Pas heel laat kwam het tot een deal omdat de FIFA vond dat de tv-zenders te weinig wilden betalen.

Dat kwam onder meer door de slechte uitzenduren in Europa, het tijdsverschil met Brussel bedraagt 10 uur. Maar ook in Japan, een groot voetballand waar dat argument veel minder speelt, werd pas vlak voor het WK een tv-deal gesloten.

Amerikaans walhalla

Zoals bij de mannen zal toch vooral het clubvoetbal de vrouwen commercieel groot moeten maken. Zoals bij de mannen is ook Engeland meer en meer het kompas, maar het allergrootst is vrouwenvoetbal in de VS. Het investeringsfonds Sixth Street - dat financiële banden heeft met Real Madrid en FC Barcelona - legde in mei 53 miljoen dollar op tafel om een 14de team te starten in de Bay Area rond San Francisco in de profcompetitie NWSL.

Die wordt zoals andere Amerikaanse sporten centraal geleid door een commissioner - Jessica Berman heeft een verleden in het ijshockey - die als een soort verlicht despoot voor iedereen commerciële goed beslissingen neemt. Het is een interessant experiment om te kijken hoe commercieel maakbaar sport kan zijn. Moeten er eerst fans zijn voor een commercieel model kan worden gebouwd, of zullen fans en sponsors volgen door eerst een interessant, verkoopbaar product te maken?