Standaard Boekhandel boekt eerste verlies in 30 jaar

Het gaat niet goed met de Belgische boekenwinkelketen Standaard Boekhandel. De 145 boekenwinkels sloten 2019 af met een klein nettoverlies van 6.000 euro op 205 miljoen euro omzet. Een jaar eerder was er nog 1,9 miljoen euro winst. 'Het is de eerste keer sinds de jaren 80 dat we rode cijfers schrijven', zegt topman Geert Schotte. In 2012 was er nog 10 miljoen euro winst, maar jaar na jaar kalfde dat cijfer af.

Een belangrijke oorzaak is de dalende boekenverkoop. In 2019 gaven Vlamingen volgens het onderzoeksbureau GfK 5 procent minder uit aan boeken dan in 2014. Dat de omzet vorig jaar toch steeg met 0,9 procent, was te danken aan de stijgende verkoop van schoolboeken, gezelschapspellen en papierwaren.

Het marktaandeel van Standaard Boekhandel bleef stabiel. De voorbije jaren verloor de keten van de Vlaamse familie Schaltin wel terrein aan vooral buitenlandse onlinespelers als Bol.com en Amazon. In de eerste helft van 2019 nam de onlineverkoop opnieuw toe. Volgens de sectorfederatie Boek.be kwam 21 procent van de boeken van webwinkels.

'Toch winnen ook wij klanten met onze webwinkel', zegt Schotte. Hoeveel procent van de omzet zijn keten online boekt, wil hij niet kwijt.

Minder lezen, meer Netflix

'Het wijzigende consumentengedrag is een belangrijkere reden voor onze dalende winst', zegt Schotte. 'Mensen lezen minder dan vroeger. Lezen heeft concurrentie gekregen van sociale media en fenomenen als Netflix, zowel qua budget als qua tijdsbesteding.'

Schotte wil zijn keten opnieuw naar winst stuwen door achter de schermen kosten te besparen. De magazijnen van zijn keten zaten vorig jaar te vol. 'Onze voorraad was te groot, onder andere omdat de eindejaarsverkoop tegenviel. Als je denkt honderd boeken te verkopen en je verkoopt er maar 97, zie je dat in de winst.' Boeken kunnen dan nog in de ramsj, maar agenda's en kalenders belanden onverkocht in de vuilnisbak.

Een deel van het probleem is te verklaren door het feit dat Standaard Boekhandel zijn aanbod de voorbije jaren uitbreidde met gezelschapspellen en papierwaren. 'De verkoop groeit, maar we hadden relatief weinig historische verkoopdata om te kunnen inschatten hoeveel we precies moesten inkopen.'

Toch rijst de vraag of alleen achter de schermen orde op zaken stellen volstaat. De voorbije twee jaar was duidelijk dat het geen taboe is winkels te sluiten. Standaard Boekhandel sloot er zeven. Ze waren in de woorden van Schotte 'sterk onrendabel'. 'Eind 2019 hadden we geen winkels meer die zwaar verlieslatend waren. Nieuwe sluitingen staan niet op het programma', benadrukt hij.

Al kan hij niets uitsluiten. 'Soms werken de verhuurders van winkelpanden niet mee als de omzet in een winkel fors daalt. Dan kan het noodzakelijk zijn een winkel te sluiten of te verhuizen.'

Verloren jaar

Het probleem wordt prangender nu de winkels twee maanden gesloten waren door de coronacrisis. 'De impact is groot. We zullen dit jaar naar schatting 10 tot 15 procent van onze omzet verliezen.' Daardoor zal de keten ook dit jaar verlies maken. '2020 is een verloren jaar', zegt Schotte.

Tijdens de lockdown steeg de online verkoop fors. 'Ik schat dat we dankzij onze webwinkel 30 tot 40 procent van onze normale omzet konden aanhouden. Maar e-commerce is duur en op zichzelf is de webwinkel niet winstgevend. Hij leverde tijdens het toppunt van de crisis wel extra cash.'

Dat Standaard Boekhandel een deel van zijn personeel tijdelijk werkloos kon maken, verzachtte het leed. Er werken in totaal zo'n duizend mensen bij het bedrijf en zijn Franstalige zusterketen Club. Dat gebeurt rechtstreeks en via winkels uitgebaat door zelfstandigen.

Ook de Vlaamse hinderpremie hielp het bedrijf. 'Al levert die ons maar zo'n 40.000 euro op op een jaaromzet van ruim 200 miljoen euro.'

De overheid had meer kunnen doen, zegt Schotte. 'Het is spijtig dat de regering niet is tussengekomen in het debat tussen winkeliers en verhuurders van winkelpanden.' Heel wat winkeliers vragen een vermindering van de huurkosten of zelfs een kwijtschelding van de huur tijdens de lockdown. Maar ze staan lijnrecht tegenover de verhuurders, die het aantal kortingen tot een minimum willen beperken.

In een aantal gevallen schelden de verhuurders één maand huur kwijt, valt te horen bij meerdere ketens. 'Maar dat zijn wij nog niet vaak tegengekomen', zegt Schotte. 'De verhuurders dreigen ons wel vaak af door te zeggen dat ze ons voor de rechter dagen als we onze huur niet betalen.'