Regering koopt uitstel in zonnepanelenkwestie

Zo’n 470.000 Vlaamse zonnepaneeleigenaars hoeven niet langer te vrezen dat ze binnenkort hun terugdraaiende teller verliezen. Die teller liet toe ‘s nachts en in de winter evenveel stroom van het net te halen als de stroomoverschotten die de zonnepanelen overdag hadden opgewekt. Maar een arrest van het Grondwettelijk Hof een maand geleden maakte een kruis over het gunstregime. Wie een digitale elektriciteitsmeter heeft, zal niet langer gebruik kunnen maken van de virtueel terugdraaiende teller. Net zoals mensen zonder moeten ook gezinnen mét zonnepanelen een netbijdrage betalen op basis van hun werkelijke gebruik van het elektriciteitsnet.

De Vlaamse regering heeft nu voor de grootste groep getroffenen een uitstelregeling uitgewerkt. Wie zonnepanelen heeft, kan tot 2025 de installatie van de digitale meter weigeren. Zolang ze hun oude analoge meter hebben, behouden ze het voordeel van de terugdraaiende teller. Ook het eerdere plan valt weg om de 470.000 gezinnen met zonnepanelen en een analoge meter prioriteit te geven en bij hen ten laatste eind volgend jaar een digitale meter te installeren.

De komende jaren zal niemand gedwongen de terugdraaiende teller verliezen. Wie toch instemt met de overstap, kan nog aanspraak maken op de compensatie. Minister van Energie Zuhal Demir (N-VA) voerde die premie in voor de ruim 100.000 zonnepaneeleigenaars waar vorig jaar al een digitale meter was geïnstalleerd en waar de terugdraaiende teller hoe dan ook wegvalt. Zij krijgen een eenmalige compensatie die kan oplopen tot 4.360 euro. Wie de komende jaren overstapt, krijgt een premie waarvan het bedrag afneemt naarmate langer van de terugdraaiende teller gebruik werd gemaakt.

Doorschuifoperatie

Ruben Baetens, beleidsspecialist bij de hernieuwbare-energieadviseur 3E, is niet te spreken over de nieuwe koers. ‘Minister Demir schuift het probleem alweer voor zich uit naar de volgende minister, net zoals ook Bart Tommelein destijds deed toen hij beloofde dat wie tot eind 2020 zonnepanelen plaatste nog 15 jaar lang de terugdraaiende teller zou kunnen blijven gebruiken. Door mensen met zonnepanelen tot 2025 uitstel te geven, vermijdt Demir dat ze nu al hoge bedragen aan compensatiepremies moet betalen. Het wordt het probleem van de volgende minister. Die moet dan beslissen of mensen met zonnepanelen de terugdraaiende teller alsnog verliezen. Men doet alsof het probleem vanzelf zal verdwijnen met de tijd en het draagvlak voor de digitale meter groeit door hem later in te voeren. Beter zou zijn het nut van de digitale meter goed uit te leggen, in plaats van het beeld te blijven scheppen dat het iets slechts is.’

Ook Kris Voorspools, een energieconsultant van 70GigaWatt, stelt dat het probleem in 2025 niet miraculeus verdwijnt. ‘Het lijkt alsof zwijggeld wordt betaald zodat mensen stoppen met klagen. Maar het klagen is net geïntroduceerd door het beleid, dat ten onrechte de digitale meter altijd als iets negatiefs heeft voorgesteld voor wie zonnepanelen heeft.’

Hoe meer parallelle systemen en uitzonderingsregeltjes blijven bestaan, hoe moeilijker het wordt nog een draagvlak te creëren, vindt Baetens. ‘De ene burger met zonnepanelen mag nu ineens wel een digitale meter weigeren en de andere niet. Dat lijkt me niet logisch. Mensen met zonnepanelen worden nog even gespaard. Maar wat gaat men straks doen met de mensen met een elektrische accumulatieverwarming? Zij worden vanaf volgend jaar getroffen door de invoering van het capaciteitstarief. Of gaat men hen ook een uitzondering toestaan en toelaten dat ze de digitale meter weigeren? Zo creëer je uitzondering boven op uitzondering.’

Juridische bezwaren

Het is niet uitgesloten dat opnieuw juridische bezwaren opduiken bij de Raad van State of het Grondwettelijk Hof. Mensen die zich bekocht voelen omdat ze vorig jaar de installatie van de digitale meter niet konden weigeren, zouden naar het Grondwettelijk Hof kunnen stappen uit onvrede dat anderen met meer geluk dat nu wel mogen. Ook mensen zonder zonnepanelen kunnen de ongelijke behandeling aanvechten.

Of hier het gelijkheidsbeginsel geschonden wordt, zal afhangen van de motivatie die de Vlaamse regering aanhaalt om een onderscheid te maken tussen verschillende categorieën van netgebruikers, zegt Tim Vermeir, advocaat energierecht bij het kantoor Blixt. ‘Als het Vlaams Gewest vertrekt vanuit de premisse dat de digitale meter noodzakelijk is voor de energiemarkt zal het toch goed moeten nadenken over de argumenten die het aanhaalt om het dan twee jaar later plots over een andere boeg te gooien en uitstel te geven aan een specifieke groep.’

Maar zelfs als het tot een rechtszaak komt bij het Grondwettelijk Hof valt de uitkomst pas te verwachten net voor of net na de verkiezingen van 2024. ‘Zelfs als het Hof dan oordeelt dat het gelijkheidsbeginsel geschonden is, valt er niets meer aan te doen’, zegt Vermeir. ‘Tegen dan zijn we weer een paar jaar verder waarin zonnepaneeleigenaars geen digitale meters hebben gekregen.’