Advertentie

Nieuwe Elia-CEO Bernard Gustin staat voor acht cruciale werven

Bernard Gustin schuift woensdag door van voorzitter naar CEO van Elia. ©ANTONIN WEBER / HANS LUCAS

Bernard Gustin krijgt de leiding over Elia op een moment dat het bedrijf langs alle kanten onder vuur ligt. De stroomnetbeheerder zag in een jaar tijd ruim 4 miljard euro beurswaarde wegsmelten, terwijl investeerders snakken naar duidelijkheid over de miljarden die Gustin moet zien op te halen.

Na een zoektocht die tergend lang aansleepte, neemt Bernard Gustin woensdag de leiding in handen van de hoogspanningsnetbeheerder Elia. De voormalige topman van Brussels Airlines en het spoorvrachtbedrijf Lineas krijgt geen tijd om zich in te werken. Na zeven jaar als voorzitter van de raad van bestuur van Elia Group

mag Gustin nu als CEO operationeel aan de bak bij het netbedrijf dat langs alle kanten onder vuur ligt. Van exploderende nettarieven tot de oplopende miljardenfactuur van het prestigieuze energie-eiland in de Noordzee en een beurskoers die vorig jaar 34 procent terugviel.

Gustin hoopt dat sentiment te keren. Maar sinds zijn benoeming op 12 december is de koers met een kwart gezakt, goed voor een verlies van 1,5 miljard euro aan beurswaarde. ‘Ik ga pas over een week bekijken hoeveel ik waard ben voor de beurs’, reageerde Gustin.

Advertentie

1. Het energie-eiland betaalbaar houden

Zijn allereerste opdracht is om het energie-eiland te redden. Jarenlang kon Elia uitpakken met een wereldprimeur: een kunstmatig eiland met hoogspanningsinfrastructuur voor nieuwe offshorewindparken en kabels naar andere Noordzeelanden. Het prestigeproject is vandaag een financiële nachtmerrie. Het kostenplaatje loopt door een prijsexplosie bij leveranciers op van 2,2 miljard naar 7 miljard euro of meer.

TIP

Alles om u en uw onderneming te laten groeien, leest u in de WAW!-nieuwsbrief

Een wekelijkse dosis inspiratie voor ondernemers

Wekelijks via e-mail - Uitschrijven in één klik

Omdat die torenhoge kosten jarenlang zouden worden doorgerekend in de stroomfactuur van  gezinnen en bedrijven, zwelt de kritiek op het energie-eiland aan. Het project volledig afvoeren kan moeilijk, want er zijn al voor miljarden aan contracten getekend. DEME en Jan De Nul zijn al begonnen met de ruwbouw en er zijn al kabels en transformatoren besteld.

Elia heeft recent de aanbesteding van het duurste onderdeel - miljarden aan gelijkstroominfrastructuur - on hold gezet om alle opties nog eens te bekijken. Dat gelijkstroomdeel uitstellen, afvoeren of bijsturen is een moeilijke beslissing. Ze kan grote consequenties hebben voor de uitbouw van offshorewindenergie in ons land, voor de bevoorradingszekerheid via kabels naar onder meer het Verenigd Koninkrijk en voor de toekomstige stroomprijzen.

Advertentie
Advertentie

Een studie van de energiewaakhond CREG, die later deze maand klaar is, kan daarbij richting geven. Het is echter vooral wachten op een duidelijk politiek signaal of de kosten van het eiland al dan niet te verantwoorden zijn en in de energietarieven mogen worden doorgerekend. Ontslagnemend premier Alexander De Croo (Open VLD) en minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen), die het eiland altijd verdedigd hebben, schuiven het dossier door naar de nieuwe Arizona-coalitie. Gustin zal de nieuwe regering moeten overtuigen van de voordelen van het miljardenproject.

2. Het elektriciteitsnet snel genoeg uitbouwen

Ook boven andere megaprojecten hangen vraagtekens. In West-Vlaanderen blijft het wachten op een omgevingsvergunning, normaal tegen eind maart, voor de gecontesteerde Ventilus-hoogspanningslijn. In Henegouwen stuit ook het zusterproject Boucle du Hainaut op burgerprotest. Daarnaast voorziet Elia nog tal van andere grote netversterkingen de komende jaren, zowel in België als in het gebied van het Duitse dochterbedrijf 50Hertz.

Het bestuur van Elia zit al jaren in een moeilijke spreidstand tussen internationaal groeien en zo weinig mogelijk nieuw kapitaal inzetten.

Die investeringsportefeuille niet tijdig realiseren zou Gustin zwaar kunnen worden aangerekend. Ventilus bijvoorbeeld is nodig om stroom van het eerste van drie nieuwe windparken in de Belgische Noordzee tegen eind 2028 landinwaarts te kunnen brengen en om een aansluitingsstop voor de West-Vlaamse industrie te vermijden. Zonder Boucle du Hainaut kunnen ook de volgende twee nieuwe windparken niet beginnen te draaien.

3. De explosie van de nettarieven inperken

Als monopolist mag Elia voor zijn investeringen een vaste vergoeding doorrekenen in de nettarieven, een onderdeel van de elektriciteits­factuur voor het gebruik van het stroomnet. De razendsnelle uitbouw van het net drijft dus ook de stroomfactuur omhoog. De industrie kreeg op 1 januari al een tariefverdubbeling te slikken, terwijl ook voor gezinnen de Elia-tarieven meer dan verdubbelen richting 2027.

Advertentie

Bovendien moet het zwaartepunt van de investeringen dan nog komen. Ook in de jaren nadien zullen de nettarieven dus verder oplopen. Alleen al het energie-eiland dreigt richting 2032 een jaarlijkse extra factuur van 630 miljoen euro op te leveren, zo’n 27 euro per jaar per gezin.

Ik ga pas over een week bekijken hoeveel ik waard ben voor de beurs.

Bernard Gustin
Bij de bekendmaking dat hij CEO wordt van Elia

De industrie trok al meermaals aan de noodrem. Het verzet groeit tegen het perverse effect waarbij Elia de gegarandeerde winst opdrijft naarmate het ook meer investeert. De CREG heeft weliswaar de opdracht erover te waken dat Elia zijn investeringskosten niet opblaast. Maar terwijl de regering Elia opdraagt om vaart te maken, is die kostenbeheersing een uiterst delicate evenwichtsoefening.

Elia hoopt de onvrede te temperen door een deel van de kosten uit de stroomfactuur te laten halen. Als de regering bereid is financiering in de begroting te voorzien, zijn het niet noodzakelijk de grootste stroomverbruikers die de rekening betalen. Gustin wacht de moeilijke taak politieke steun los te weken voor die creatieve piste op een moment dat België verhoudingsgewijs al met het op een na grootste begrotingstekort zit van de EU.

4. Miljarden ophalen bij een ingestorte beurskoers

De grootste taak van Gustin is om de fondsen te vinden voor het ambitieuze investeringsprogramma dat in vijf jaar tijd oploopt tot 30 miljard euro: 10 miljard in eigen land en het dubbele bij de Duitse dochter 50Hertz. Hoewel een groot deel daarvan met schulden gefinancierd kan worden, schat Elia dat het de komende jaren 4 tot 4,5 miljard euro nodig zal hebben. Analisten gaan ervan uit dat Elia dit jaar al een schijf van om en bij 2 miljard euro zal proberen op te halen.

Advertentie

Op zich heeft Elia een sterk verhaal voor investeerders: het geld dient voor nieuwe hoogspanningsprojecten, veilige en rendabele investeringen die kunnen genieten van een door de wet gegarandeerd rendement. Maar het is pijnlijk om met de pet te moeten rondgaan net nu het aandeel aan minder dan de helft noteert (zie grafiek) van de intekenprijs van de vorige kapitaalronde in 2022 (124,5 euro per aandeel).

Door de instorting van de beurskoers is de marktwaarde van Elia gezakt tot 4,5 miljard euro. Zowat even veel als de kapitaalnood de komende jaren. Het wordt daarom een uitdaging om de kapitaalronde zo te structureren met bijvoorbeeld voorkeurrechten dat de bestaande aandeelhouders, waaronder de gemeentelijke holding Publi-T, niet te hard verwateren, maar er toch voldoende interesse is bij nieuwe aandeelhouders.

De markt verwacht snel duidelijkheid.  Zolang die er niet is, blijft het aandeel een speelbal voor traders en shorters.

5. De spreidstand in zijn raad van bestuur overleven

Gustin zat de voorbije jaren de raad van bestuur van Elia Group voor, maar moet er nu zijn orders van ontvangen. Met de onvermijdelijke komst van nieuwe bestuurders worden er mogelijk andere accenten gelegd. Bij investeerders valt te horen dat het bestuur geen goede beurt maakte in het dossier van het energie-eiland en de vervanging van CEO Chris Peeters, die bijna anderhalf jaar aansleepte.

Het bestuur van Elia zit al jaren in een moeilijke spreidstand tussen internationaal groeien en zo weinig mogelijk nieuw kapitaal inzetten. De gemeentelijke referentie-aandeelhouder Publi-T ziet het dividend graag toenemen, maar staat op de rem voor te grote nieuwe (buitenlandse) avonturen. De holding wil haar controlebelang van 44,8 procent niet laten verwateren, tot frustratie van aandeelhouders als Katoen Natie-baas Fernand Huts die Elia liever voluit de internationale toer zien opgaan.

Advertentie

In een bestuur met twaalf zitjes - zes voor Publi-T en zes onafhankelijken - deelt de gemeentelijke holding de lakens uit. Dat model staat onder druk: Huts eist met zijn belang van bijna 10 procent nadrukkelijk een bestuurszitje op. Ook Fluxys, de nieuwe financiële partner van Publi-T, zal in ruil voor centen inspraak moeten krijgen. Tegelijk is er de roep om buitenlandse expertise: is een exclusief Belgisch bestuur nog te verantwoorden nu Duitsland de belangrijkste markt is en Elia een grotere rol wil spelen in landen als de Verenigde Staten?

Het is ook uitkijken naar een nieuwe voorzitter. Na het doorschuiven van Gustin naar de CEO-stoel, werd zijn rol als voorzitter tijdelijk overgenomen door de voormalige Gentse liberaal Geert Versnick, de voorzitter van Publi-T.

6. Door de Trump-storm navigeren

Alsof de uitdagingen in Europa nog niet genoeg zijn, zette Elia een jaar geleden ook voet aan grond in de VS. Voor 400 miljoen dollar (390 miljoen euro) verwierf het een minderheidsbelang in EnergyRe Giga, een ontwikkelaar van infrastructuurprojecten om de energie uit wind- en zonneparken te transporteren naar grote steden als New York of Chicago. Geconfronteerd met kritische aandeelhouders verdedigde Gustin de expansie als een belangrijke stap in de groei en diversificatie van Elia. 'We evolueren van een binationale groep met activiteiten in België en Duitsland naar een trinationale groep’, zei hij als voorzitter.

Het bestuur maakte geen goede beurt bij de vervanging van CEO Chris Peeters, die bijna anderhalf jaar aansleepte.

Elia rekende erop mee te kunnen surfen op de snelle groei van hernieuwbare energie in de VS, maar botst nu op tegenwind. Leading Light, een project om voor de kust van New Jersey een groot windpark te bouwen, slaagt er niet in een betaalbare leverancier te vinden voor windturbines. Een beslissing over het project werd al twee keer uitgesteld. Daar komt volgende week nog de inauguratie bij van Donald Trump. De Republikeinse klimaatscepticus maakt zich sterk dat onder zijn presidentschap geen nieuwe windturbines op zee meer gebouwd worden.

Advertentie

7. De positie in Duitsland versterken

Gustin had in zijn vroegere rol als CEO van Brussels Airlines jarenlang intense contacten met moederbedrijf Lufthansa. Die ervaring met de Duitse manier van zakendoen is nu een troef. Elia’s Duitse dochter 50Hertz groeide de jongste jaren tot de winstmotor van de groep, maar de Duitse markt eist wel veel aandacht.

In de zone van 50Hertz - het voormalige Oost-Duitsland - zijn de komende vijf jaar niet alleen 20 miljard euro aan investeringen nodig. Er komt mogelijk ook een hertekening van de Duitse hoogspanningssector, waar het netwerk verdeeld zit bij vier spelers. Tennet Deutschland zit volledig in handen van het Nederlandse staatsbedrijf Tennet, maar Den Haag wil de miljardeninvesteringen in Duitsland niet meer financieren. De Duitse overheid had interesse om het bedrijf over te nemen, maar vond de vraagprijs van 20 tot 25 miljard euro te hoog.  Tennet bekijkt nu de verkoop van een minderheidsparticipatie of een beursgang van zijn Duitse dochter.

Elia-CEO Bernard Gustin.
Elia-CEO Bernard Gustin. ©ANTONIN WEBER / HANS LUCAS

Als geld geen probleem was, zou Elia Group een versnelling hoger kunnen schakelen door een instap in Tennet Deutschland. Die droom zal Gustin echter moeten opbergen. Er zullen dus nieuwe financiers aan boord komen bij Tennet Deutschland en dat kan de start betekenen van een hertekening van het Duitse hoogspanningslandschap. Gustin zal de positie van Elia in een nieuwe Duitse constellatie moeten verdedigen.

8. Zorgen dat het licht blijft branden

Zelfs de belangrijkste opdracht van Gustin als CEO van Elia - zorgen dat het licht blijft branden - wordt geen evidentie. Tegen eind dit jaar sluiten nog eens drie kerncentrales, waarna er van de zeven Belgische reactoren nog maar twee blijven draaien. Het belooft de bevoorradingspuzzel de komende jaren nog complexer te maken.

Elia verwacht dat door de komst van elektrische wagens, warmtepompen en elektrische industrie de vraag naar elektriciteit richting 2035 al met 60 procent zal toenemen. Als die groei er komt - voorlopig is er weinig van te merken – zal nog 3,5 gigawatt extra productiecapaciteit gevonden moeten worden, zo becijferde Elia. Dat is meer dan de volledige capaciteit van de vier kernreactoren in Doel.

Ook de belangrijkste opdracht van Gustin - zorgen dat het licht blijft branden - wordt geen evidentie.

Hoe die kloof het best gedicht kan worden, belooft een belangrijke strategische discussie te worden. In een studie in september waarschuwde Elia de toekomstige federale regering dat zo snel mogelijk knopen moeten worden doorgehakt met het oog op de bevoorrading richting 2050.

Omdat nieuwe infrastructuurprojecten al snel 10 tot 15 jaar in beslag nemen, wil Elia dat nu al gestart wordt met de voorbereiding van bijvoorbeeld de bouw van nieuwe kerncentrales of aantakkingen op windmolenparken verder weg uit andere Noordzeelanden. Gustin zal dus de druk op de politiek voldoende hoog moeten houden, om te vermijden dat over een paar jaar de discussies over stroomtekorten en afschakelplannen opnieuw oplaaien.

Advertentie

In het nieuws

Alle artikels meer
Vlaams minister van Energie Melissa Depraetere (Vooruit) is blij met het succes van de premie. 'Er is in het budget voorzien.'
'Koelkastpremie' vier keer zo populair als verwacht
Naar verwachting 72.000 gezinnen zullen dit jaar gebruikmaken van de felbesproken premie voor energiezuinige huishoudtoestellen, blijkt uit een nieuwe raming die De Tijd kon inkijken. Dat is ruim vier keer meer dan gebudgetteerd. Ondertussen wil de Vlaamse Nutsregulator de premie tijdelijk stopzetten.
Gesponsorde inhoud