Energiedatabank voor slimme meters flopt

Het mega-IT-project Atrias heeft mogelijk al meer dan 200 miljoen euro gekost, maar raakt niet opgestart. Opnieuw beginnen zou nog veel meer kosten. De energieverbruiker dreigt met een kater achter te blijven.

1 Wat is Atrias?

Atrias is een nieuw centraal datasysteem voor gegevens over de elektriciteits- en gassector. Het moet de uitwisseling van meter- en andere gegevens tussen de netbeheerders (Eandis, Infrax...) en de energieleveranciers (Electrabel, Luminus...) verbeteren. Processen als een verhuizing zouden gemakkelijker moeten verlopen en met minder kansen op fouten bij de facturatie.

Atrias moet ook de kosten drukken. Nu moeten de leveranciers de gegevens van hun klanten via aparte systemen binnenhalen bij de netbeheerders in Vlaanderen (Eandis en Infrax), Brussel (Sibelga) en Wallonië (Ores en Resa).

Maar Atrias, een initiatief van alle Belgische netbeheerders samen, is ook nodig om nieuwe toepassingen mogelijk te maken die gekoppeld zijn aan de digitale meters die midden volgend jaar in Vlaanderen worden uitgerold. Gezinnen zouden zelf de opgewekte stroom van hun zonnepanelen kunnen verkopen op de markt. Het inlezen van gegevens van grote hoeveelheden meters om het kwartier en het terugsturen van marktprijzen naar die meters is een enorm complex bigdataverhaal.

2 Wat is het probleem?

Atrias sukkelt van de ene vertraging in de andere en er lijkt geen beterschap op komst. Toen deze krant in maart vorig jaar meldde dat tot een jaar vertraging dreigde, werd dat weggewuifd met ‘als er al vertraging zou zijn, zijn het hooguit enkele maanden’. Ondertussen werd de deadline voor de oplevering herhaaldelijk uitgesteld. Tijdens een overleg in crisissfeer tussen leveranciers, netbeheerders en de regulatoren werd gisteren 2020 naar voor geschoven als opleverdatum.

Na IT-problemen worden nu fundamentelere vragen gesteld. De conclusie is dat het systeem dat in 2012 werd ontworpen, niet meer voldoet voor de huidige en toekomstige evoluties in de energiemarkt. Wisselen van energieleverancier of een verhuizing regelen zou wel mogelijk zijn, maar heel het bigdata-verhaal zou niet goed lukken met wat indertijd werd uitgetekend.

Vlaams minister van Energie Bart Tommelein maakte zich gisteren in het Vlaams Parlement boos en stelde voor om het nationaal project op te doeken en een ‘eigen Vlaams platform’ op te richten. ‘Het heeft geen zin om miljoenen te pompen in een systeem dat de toets van de 21ste eeuw niet kan doorstaan’, klinkt het.

In een vage mededeling geeft Atrias toe dat het project ‘al een tijd niet vlot loopt’. De zaken die grotendeels af zijn, worden ‘gestabiliseerd’. Daarnaast zal een werkgroep bekijken of een gefaseerde aanpak van extra functies mogelijk is. Volgens insiders kan dat betekenen dat complexe functies in een apart systeem kunnen komen. Maar voorlopig zou daarbij wel in een nationale logica gedacht worden. De energieleveranciers willen absoluut geen aparte systemen in elke regio omdat dit voor hen veel complexer en duurder zal zijn.

3 Wat is de kostprijs van het project?

Officieel krijgt de consultant Accenture, de technische partner van het project, zo’n 20 miljoen euro voor het project. Maar voor elke bijkomende wijziging zou extra gefactureerd mogen worden, en er zijn intussen al heel wat wijzigingen gebeurd. Daarnaast zijn er nog allerlei IT-kosten bij de netbeheerders zelf, onder meer om de bestaande systemen, die eigenlijk al afgeschreven waren, nog in leven te houden. En bij de leveranciers zit al jaren een leger IT’ers te wachten voor tests met en het koppelen van Atrias aan hun eigen systemen.

In de sector wil men weinig cijfers kwijt. Vlaams Parlementslid Rob Beenders (sp.a) heeft cijfers van verschillende partijen bijeengelegd en komt aan 200 tot 250 miljoen euro. Dat het om veel geld gaat, wil niemand in de sector betwisten.

Maar een nieuw systeem bouwen zou nog veel meer kosten. De Vlaamse energiewaakhond Vreg berekende eerder dat het huidige systeem afwerken meer dan 100 miljoen euro zou kosten. Een volledig nieuw systeem zou volgens de Vreg 340 miljoen euro kosten.

Of dat alternatief enkel in Vlaanderen wordt gebruikt of in heel het land, zou aan de totale kostprijs niets veranderen. Alleen zouden de Vlaamse netbeheerders Eandis en Infrax in een louter Vlaams project veel kosten moeten dragen, terwijl die in een Belgisch platform gedeeld kunnen worden met collega’s uit andere regio’s.

4 Wie zal dat betalen?

Uiteindelijk zouden alle kosten die al gemaakt zijn en in de toekomst nodig zijn om tot een werkend systeem te komen door de consument via de elektriciteitsrekening betaald moeten worden. De factuur zou enigzins kunnen krimpen als de verzekeringen kunnen worden aangesproken, of als de aandeelhouders een deel van het verlies op zich nemen.

5 Wie is verantwoordelijk?

Een rondvraag in de sector leert dat iedereen naar iedereen wijst en niemand zich verantwoordelijk voelt. CD&V-parlementslid Robrecht Bothuyne wees er in het Vlaams Parlement op dat er een gebrek aan coördinatie in dit verhaal is. Beenders vindt dat minister Tommelein zijn rol onvoldoende heeft gespeeld. Die zegt dat hij meermaals zijn ongenoegen heeft laten blijken aan de netbeheerders, maar dat hij officieel niets te zeggen heeft aan de netbeheerders en aan de Vlaamse energieregulator Vreg.