Russische oligarch trekt zich terug uit Antwerps chemiebedrijf EuroChem

Melnichenko's naam werd woensdag toegevoegd aan de Europese lijst met oligarchen die nauwe banden hebben met de Russische overheid. Melnichenko, goed voor een geschat vermogen van meer dan 16 miljard dollar (14,5 miljard euro), is een van de rijkste Russen. Hij staat bekend als de eigenaar van het 250 miljoen dollar dure superjacht 'A', een verwijzing naar zijn vrouw Alexandra en ontworpen door de topdesigner Philippe Starck. Zijn zakelijke imperium bestaat uit meststoffen (EuroChem) en steenkool (Suek).

Via die meststoffen is Melnichenko ook actief in Antwerpen. Tien jaar geleden nam hij voor 700 miljoen euro de kunstmeststoftak van BASF over. Zo verkreeg hij een grote productiesite op de terreinen van BASF in Antwerpen met ruim 400 werknemers.

De toevoeging van Melnichenko aan de sanctielijst betekent dat zijn bedrijven moeilijker zaken kunnen doen. In een extreem geval kan het bedrijf stilvallen als de aanvoer van grondstoffen of de financiering stopt. Of het zover komt, valt af te wachten. De miljardair besliste zich terug te trekken als bestuurder van het overkoepelende EuroChem Group, dat zijn hoofdkantoor heeft in het Zwitserse Zug.

Teruggetrokken

Melnichenko zegt dat hij zich ook heeft teruggetrokken als 'main beneficiary'. Dat suggereert dat hij op een of andere manier afstand heeft gedaan van zijn aandelen. Al is niet duidelijk op welke manier dat gebeurde: via een verkoop of door een overdracht aan een andere structuur. Melnichenko is de enige aandeelhouder van de groep.

Volgens een persbericht gebeurden die acties zodat EuroChem verder meststoffen kan produceren die cruciaal zijn voor de wereldwijde voedselvoorziening. Met een omzet van 10,2 miljard dollar (9,3 miljard euro) is EuroChem een grote speler in de sector.

De impact van het vertrek van Melnichenko op EuroChem Antwerpen is niet duidelijk. 'De toestand is onzeker. Zijn vertrek is hopelijk positief nieuws', zegt Marian Willekens, secretaris van de vakbond ACV BIE.

Als EuroChem stilvalt, kan dat leiden tot tijdelijke werkloosheid voor honderden werknemers.

Ook BASF kan in de klappen delen. Een aantal installaties van BASF Antwerpen levert rechtstreeks aan EuroChem. 'Morgenvoormiddag weten we of er een impact is', zegt Willekens.

Daarnaast dreigt de overname van de kunstmesttak van Borealis door EuroChem op losse schroeven te komen. Die deal wordt op 455 miljoen euro geschat.

Zorgenkind

EuroChem en BASF Antwerpen zijn nauw verbonden. BASF levert vooral ammoniak aan EuroChem, naast fosfaten en kali een van de drie cruciale onderdelen van kunstmeststoffen. Na de overname in 2012 koos EuroChem ervoor meer grondstoffen aan te voeren vanuit zusterbedrijven uit Rusland, onder meer van de ammoniakfabriek van de EuroChem Group.

Ammoniak is al een tijd een zorgenkind in de sector. Het product is rechtstreeks afgeleid van aardgas, waardoor de ammoniakproductie zwaar te lijden heeft onder de piekende gasprijzen in Europa. Analisten verwachten dat de Europese ammoniakproductie zal stilvallen. BASF Antwerpen verminderde de productie in oktober vorig jaar tijdelijk, maar zegt dat dat nu niet het geval is. 'Op dit moment is de productie van ammoniak normaal', zegt woordvoerster Fanny Heyndrickx.

EuroChem Antwerpen boekte in 2020 een omzet van bijna 500 miljoen euro en puurde daaruit een bedrijfswinst van bijna 30 miljoen euro. Netto bleef 11,7 miljoen euro over. EuroChem Group was vorig jaar goed voor een brutowinst (ebitda) van 3,9 miljard dollar (3,5 miljard euro).

De groep heeft behalve de productievestiging in Antwerpen ook fabrieken in Rusland, Litouwen, Brazilië en een joint venture in China, samen goed voor 26.000 werknemers. Ze gaat er prat op de hele keten in handen te hebben, van de productie en delving van grondstoffen voor meststoffen in eigen mijnen, tot de productie van meststoffen. Ook de logistieke keten heeft ze grotendeels in eigen beheer, met eigen treinen, schepen en terminals.