‘Arco heeft jaren de omgekeerde Robin Hood gespeeld’

De zaak geldt als het eerste grote proces rond Arco. De coöperatieve investeringsmaatschappij van de christelijke werknemersbeweging ging bijna tien jaar geleden over de kop na de implosie van de Frans-Belgische financiële groep Dexia. Door de ondergang van Arco, een van de belangrijkste aandeelhouders van Dexia, zagen 800.000 coöperanten 1,5 miljard euro aan tegoeden in rook opgaan.

Bijna 2.200 coöperanten, begeleid door het juridisch adviesbureau Deminor, startten al in 2014 een procedure om een schadevergoeding van ruim 9 miljoen euro te eisen. Die claimen ze bij de verschillende Arco-vennootschappen, Arco-topvrouw Francine Swiggers, Belfius - de erfgenaam van de vroegere Bacob-bank die de Arco-effecten verkocht - en de Belgische staat.

Woensdag begonnen de eerste pleidooien voor de Brusselse ondernemingsrechtbank. Omdat die had gerekend op een massale belangstelling van gedupeerde coöperanten besloot ze de zittingen te laten plaatsvinden in het voormalige NAVO-gebouw in Evere.

Reclamefolders

Maar op de eerste van de vier zittingsdagen daagde slechts een twintigtal coöperanten op. ‘Ik heb mijn leven geriskeerd door naar hier te komen’, lacht Jean Van De Vyvere, een vroegere kantoordirecteur van Bacob. ‘Met mijn pacemaker is het niet evident de metaaldetectoren aan de ingang te passeren.’

Tijdens de pleidooien benadrukken de advocaten van de coöperanten die zich bij Deminor aansloten dat ze op meerdere manieren werden misleid. '800.000 coöperanten, één Belg op de 15, zijn daar het slachtoffer van geworden', zegt advocaat Stijn De Meulenaer.

Meer dan drie uur haalde Demeulenaer alles uit de kast om aan te geven hoe de coöperanten om de tuin werden geleid. In reclamefolders en gesprekken met klanten werden de Arco-producten volgens de gedupeerden jaren als veilige spaarformules voorgesteld terwijl het om aandelen ging. Risicokapitaal dus, waarop geen depositogarantie bestond. Bacob verkocht klanten de Arco-effecten op een agressieve manier om zijn eigen expansie te financieren en zette kantoorhouders onder druk om er zo veel mogelijk te slijten, zei De Meulenaer.

'Kapitein van de Titanic'

Zelfs toen Arco al virtueel failliet was tijdens de financiële crisis werden volop aandelen verkocht, klonk het. De Meulenaer vergeleek Swiggers tijdens zijn discours met de kapitein van de Titanic. 'Die vroeg ook mensen aan boord te blijven omdat er zogezegd een feestje aan de gang was.'

Coöperant De Vyvere, die via zijn kantoor ook Arco-producten verkocht, stelt dat zowel coöperanten als kantoorhouders jaren een rad voor ogen werd gedraaid. ‘Onze klanten waren allergisch voor risico. Ze wisten bij wijze van spreken niet eens wat een aandeel is. Ik besefte ook niet dat de Arco-effecten eigenlijk aandelen waren. Dat beklaag ik me nog altijd. Men heeft jaren een omgekeerde Robin Hood gespeeld: geld nemen bij armere spaarders om het aan de rijken te geven.’

Procedureslag

Na de pleidooien kan de rechtbank zich in principe al in september uitspreken in de zaak. Die uitspraak kan een belangrijke precedentswaarde hebben: een eventuele veroordeling kan Belfius en de Belgische staat ertoe aanzetten een nieuwe compensatieregeling uit te werken voor alle coöperanten.

Maar eerst dreigt een lange procedureslag. Een van de vragen waarover de rechter zich moet uitspreken, is of het Deminor-dossier moet worden samengevoegd met de procedure die Arcoclaim is begonnen. Die belangengroep, die 12.000 coöperanten verzamelde, voert die procedure voor de rechtbank van eerste aanleg in Brussel.

Arcoclaim stelde zich ook partij in de Deminor-zaak, nadat een coöperant die zich bij Deminor had aangesloten, is overgestapt. Deminor wil niet weten van een bundeling van beide zaken. Het vreest dat het dossier dan weer op de lange baan wordt geschoven. Ook Belfius wil niet dat de twee dossiers worden samengevoegd.

Het is maar een van de talloze procedurekwesties die aan bod zullen komen tijdens de pleidooien die de andere partijen de komende dagen houden. Woensdag werd al een technische discussie gevoerd: was in de vorderingen van Deminor al dan niet sprake van buitencontractuele aansprakelijkheid? Ook over de verjaringstermijn - Deminor meent dat die van start ging bij de vereffening van Arco in december 2011 - zal worden gebakkeleid.

'Ik vermoed dat de wet van Brandolini nog een belangrijke rol zal spelen in dit proces', merkte een van de advocaten van een betrokken partij op in de coulissen. Die wet bepaalt dat het talloos veel meer energie kost om onzin en vals nieuws te weerleggen dan het te produceren.