Graaf Paul Buysse, captain of industry en vertrouweling Belgisch koningshuis

Buysse, een geboren Antwerpenaar, was in de wieg gelegd om advocaat te worden, zoals zijn vader. ‘Als er een verkleinwoord voor dictator bestond, zou het in de buurt komen van mijn vader. Ik had weinig interesse voor rechten, wel voor communicatie en management. Ik was op zoek naar iets met meer competitie', zo zei hij enkele jaren geleden in een interview met De Tijd.

In 1966 begon hij te werken bij Ford Motor Company. Het was het begin van een 35-jarige carrière als topmanager bij miljardenbedrijven, waaronder het Britse Vickers, de toenmalige eigenaar van de prestigieuze automerken Rolls-Royce en Bentley. In 2000 kwam Buysse terug naar België om voorzitter te worden van de staaldraadgroep Bekaert.

In 2012 werden de statuten van Bekaert speciaal voor hem aangepast, om hem toe te laten ook na zijn 67ste aan de slag te blijven. Twee jaar later ging hij effectief met pensioen en kreeg hij een gouden handdruk van 3,5 miljoen euro. 'Sommigen vinden dat bedrag misschien overdreven', liet hij optekenen. 'Bon, het zij zo. Wilde plannen heb ik alvast niet. Een groot deel zal ik investeren in jonge starters en armoedewerken.' Daarnaast bekleedde hij nog tal van andere functies. Zo was hij voorzitter van het Prins Filipsfonds, voorzitter van het college der censoren bij de Nationale Bank en voorzitter van de raad van bestuur van EMG Belgium, een bedrijf dat de technische faciliteiten verzorgt bij tv-producties en evenementen.

Na zijn vertrek bij Bekaert legde hij zijn uitvoerende mandaten een voor een neer. ‘Als ik kijk met wie ik heb genegotieerd, welke verantwoordelijkheden ik heb gehad, dan ben ik een gelukkig man.’

Code Buysse

In 2005 introduceerde Buysse de Code Buysse, een handleiding deugdelijk bestuur voor niet-beursgenoteerde ondernemingen. Met aanbevelingen rond onder meer interne controle en gepaste vergoeding moest die bedrijven helpen om duurzaam te groeien. Buysse werkte onder meer samen met bestuurder en academicus Herman Daems, die zelf zou werken aan bestuursprincipes voor genoteerde bedrijven.

'Buysse kon heel charmant zijn en mensen ongelooflijk voor zich winnen. Maar hij kon ook iemand terechtwijzen en een bepaald punt maken', zegt Daems in een reactie op het overlijden. 'Hij kon mensen in beweging zetten. Dat zag ik al heel vroeg bij de Kamer van Koophandel in Antwerpen en bij het Nieuw Economisch Appel (een belangrijk ontmoetingspunt voor bedrijfsleiders dat in de jaren 80 werd opgericht, red.).'

De Code Buysse voor niet-beursgenoteerde ondernemingen toonde ook hoe hij dingen in beweging kon zetten. 'Twintig jaar geleden was een raad van bestuur voor heel wat kmo's een loutere formaliteit. Buysse bracht het debat op gang over het belang van echte, levende raden van bestuur. Vandaag zien we dat steeds minder niet-genoteerde ondernemingen hun bestuur als een formaliteit zien', aldus Daems.

Zondag reageerde ook Pieter Timmermans, de topman van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO), op het overlijden. 'Paul was een echte ‘captain of industry’. Met zijn scherpe inzichten en het vermogen om steeds het breder plaatje voor ogen te houden, hielp hij het VBO de juiste focus te behouden. Hij moedigde mij altijd aan om internationale ontwikkelingen goed te analyseren en mee te nemen in de uitwerking van de strategie naar het Belgische ondernemerschap. We gaan zijn gedrevenheid en passie voor het ondernemen missen.'

Buysse zat later ook de federale werkgroep voor die de impact van het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie op de Belgische economie begeleidde. 

Koningshuis

Volgens sommigen had Buysse het oor van koning Filip. Zelf omschreef Buysse zijn band met het koningshuis als een ‘relatie van respect’. Hij stond van 2015 tot 2020 aan het hoofd van de Koninklijke Schenking. Nadat hij door het koningshuis eerder al tot ridder werd geslagen, kreeg hij in 1998 de titel van baron. In 2014 werd hij graaf. Verder werd hij door het Nederlandse vorstenhuis benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau, door de Franse republiek tot Officier dans l'Ordre National du Mérite en door de Britse koningin tot Commander of the British Empire.

Een carrière in de politiek heeft de graaf steeds afgewezen. 'Twee partijen tegelijk dongen naar mijn hand', zei hij daarover in 2014. 'Ach, dat was niks voor mij geweest. Ik zou een slecht politicus zijn. Ik ben de man van de vrije dialoog, eerst drie keer mijn tong in de mond ronddraaien voor ik iets mag zeggen, dat ligt me niet.'

In het interview met De Tijd kreeg hij de vraag wat hij nog wilde in dit leven.  'Gezondheid, levensvreugde en intellectueel interessante dingen', zei hij. 'Voilà, als we zo nog wat kunnen voortdoen, dat is toch zalig?'

Graaf Paul Buysse werd 78. Hij laat een vrouw en vijf kinderen achter.