Tot zeker 3 april worden alle evenementen afgelast, moeten cafés en restaurants de deuren sluiten en moeten winkels dicht tijdens het weekend.
Omdat de overheid deze maatregel heeft opgelegd, is wie in deze sectoren werkt, tijdelijk werkloos door overmacht. Het is geen beslissing van de werkgever zelf. ‘De werknemer ontvangt 70 procent van zijn brutoloon’, zegt Nele Mertens, juriste bij de hr-dienstengroep Acerta. Normaal is dat slechts 65 procent van het brutoloon, begrensd op 2.754,76 euro- maar vorige week vrijdag besliste de ministerraad om de uitkering naar aanleiding van de corona-crisis met terugwerkende kracht vanaf 1 februari op te trekken tot 70 procent. Deze maatregel geldt tot 30 juni 2020. Op de uitkering wordt een bedrijfsvoorheffing ingehouden van 26,75%.
Andere bedrijven zijn niet verplicht om te sluiten, maar hebben minder werk door de maatregelen die zijn genomen om de corona-verspreiding te vertragen. Deze werknemers kunnen economisch werkloos verklaard worden als de werkgever daardoor aan alle voorwaarden van RVA voldoet. Ook deze werknemers hebben recht op 70% van zijn loon, begrensd op 2.754,76 euro bruto.
Hoe zit het voor werknemers die werken met een tijdelijk of een interim contract en nu zonder werk vallen? ‘Voor hen stelt overmacht een einde aan de arbeidsovereenkomst. Het is geen ontslag, ze ontvangen geen ontslagvergoeding en er is geen opzegtermijn, maar de werknemers hebben wel direct recht op een werkloosheidsuitkering’, geeft Amandine Boseret van het kenniscentrum van Acerta aan.
Omgekeerd zijn er ook bedrijven waar het nu drukker is dan anders. Zo is er een nooit geziene stormloop bij supermarkten, waardoor bijvoorbeeld winkels van de Colruyt donderdagavond een uur langer moesten open blijven om alle klanten te kunnen bedienen. ‘Er gelden momenteel voor dit extra werk geen specifieke corona-gerelateerde maatregelen. De algemene regels rond de arbeidsduur gelden. Door de wet-Peeters zijn er mogelijkheden tot flexibel werk rond vrijwillige overuren en glijdende werkuren’, verduidelijkt Boseret.
Veiligheid garanderen
Zijn werknemers verplicht te werken of kunnen ze dat weigeren, bijvoorbeeld uit schrik voor gezondheidsrisico's wegens mogelijk contract met mensen die besmet zijn met het virus? ‘De werkgever is verplicht maatregelen te nemen om zoveel mogelijk besmettingen te vermijden. Als die maatregelen genomen zijn, kan de werknemer het werk niet weigeren’, zegt Boseret.
De werkgever moet onder meer:
- een risico-analyse doorvoeren
- een namenlijst bijhouden van betrokken werknemers
- collectieve en individuele bescherming voorzien
- specifieke veiligheidssignalering voorzien
- voldoende en passende was- en toiletfaciliteiten voorzien
- maatregelen treffen in verband met werkkledij en beschermende uitrusting
- opleidingen en inlichtingen voorzien
Als de werkgever de nodige maatregelen neemt om de veiligheid te garanderen, kan de werknemer het werk niet weigeren
De werkgever moet dus de veiligheid garanderen. Doet hij dat niet, dan mag de werknemer wettelijk beschouwd de werkplaats verlaten, of weigeren te gaan werken in die gevaarlijke zone. Hij moet in dat geval onmiddellijk de hiërarchie en interne preventiedienst op de hoogte brengen. Als de werkgever niet de nodige maatregelen neemt, kan ook de inspectie welzijn op het werk tussenkomen en de werkzaamheden stilleggen.
Vakantie geen optie
Alvast goed om weten is dat verlof nemen enkel een optie is als de werkgever daarmee akkoord gaat. Een alternatief kan thuiswerk zijn. Dat kan de werkgever enkel na motivering weigeren. In elk geval roept de overheid alle bedrijven op om waar mogelijk gebruik te maken van tele-werk.
Anders is natuurlijk de situatie als de werknemer ziek zijn is. Mensen die hun huisarts bellen met verkoudheidsklachten, kunnen vanop afstand ziekteverlof van 7 dagen voorgeschreven krijgen. ‘In principe kan de werkgever in dat geval een controle-arts sturen naar de werknemer, maar de kans is groot dat die er in deze omstandigheden wel in mee gaat’, redeneert Boseret. In dat geval geldt de gewone regeling rond ziekte.
Quarantaine
Anders is het als de werknemer thuis moet blijven, omdat hij in quarantaine geplaatst wordt. In dat geval mag de werknemer de woonst niet uit, maar is hij of zij niet altijd ziek. In principe zou er dus van thuis uit kunnen worden gewerkt. ‘Behoort thuis werken echter niet tot de mogelijkheden, dan kan de werkgever tijdelijke werkloosheid wegens overmacht aanvragen,’ aldus Nele Mertens van Acerta. De werknemer valt dan terug op een uitkering van 70% van het brutoloon geplafonneerd op 2.754,76 euro.
Tot slot: de dagen dat iemand tijdelijk werkloos is door overmacht tellen niet mee voor het recht op de wettelijke vakantie. Onder andere de Christelijke vakbond ACV ijvert om dit te veranderen, maar dat is tot op heden niet gebeurd door de bevoegde minister.
