Wat verandert er voor uw zonnepanelen?

Eigenaars van zonnepanelen die over een digitale meter beschikken, moeten een netvergoeding betalen. Voortaan moet dat op basis van hun reële gebruik van het net. Als de zonnepanelen voor eind 2020 werden geplaatst, hadden eigenaars tot nu de keuze: een terugdraaiende teller gebruiken en het prosumententarief - een forfaitaire bijdrage - betalen voor hun gebruik van het net, of betalen op basis van hun reële gebruik.

Vaak werd de terugdraaiende teller als de gunstigste optie gezien. In het Vlaamse energiedecreet besliste de vorige Vlaamse regering dat mensen met zonnepanelen tot 15 jaar na installatie gebruik konden blijven maken van het gunstregime.

Het Grondwettelijk Hof vernietigt de overgangsmaatregel. Zodra het arrest de komende dagen in het Staatsblad verschijnt, zullen mensen met zonnepanelen en een digitale meter net zoals iedereen een netvergoeding moeten betalen voor hun reële gebruik. Voor de netbeheerder Fluvius, de regulator VREG en de energieleveranciers wordt het een behoorlijke klus om in korte tijd de regelgeving, data, software en facturatie daarvoor in orde te krijgen.

Het schrappen van de terugdraaiende teller gebeurt niet met terugwerkende kracht. Eigenaars van zonnepanelen moeten er dus niet voor vrezen dat ze nog een eindafrekening krijgen om het verschil tussen het prosumententarief en het reële tarief in het verleden bij te passen. ‘Dat zou een administratieve ramp geweest zijn’, zegt Marc Van den Bosch van FEBEG, de federatie van energieleveranciers. ‘Hoe kan je facturen achteraf bijsturen, nadat mensen misschien al van leverancier veranderd zijn?’

Hoe kwam de zaak tot stand?

De vernietiging door het Grondwettelijk Hof komt niet als een verrassing. De toenmalige energieministers Bart Tommelein en Lydia Peeters (beiden Open VLD) beloofden dat de terugdraaiende teller behouden kon blijven, maar de VREG en de Raad van State waarschuwden dat die belofte niet houdbaar was. De VREG stapte naar het Grondwettelijk Hof. Volgens de regulator was de Vlaamse regering niet bevoegd om over de uitzondering voor zonnepaneeleigenaars te beslissen en was die discriminerend tegenover elektriciteitsgebruikers zonder zonnepanelen.

Opvallend: de overgangsperiode van 15 jaar wordt niet op basis van die bezwaren vernietigd. Ook de vorige federale energieminister Marie-Christine Marghem (MR) diende een verzoekschrift in om de terugdraaiende teller af te voeren. Ze argumenteerde dat de federale overheid inkomsten misliep uit transmissietarieven als Vlaanderen de terugdraaiende teller langer in stand hield. Het Hof volgt die redenering en oordeelt dat Vlaanderen zo zijn bevoegdheden te buiten ging. Op de vraag of de Vlaamse regering ook op het bevoegdheidsdomein van de VREG kwam, ging het Hof maar zijdelings in.

Wat betekent het voor eigenaars van zonnepanelen?

Wie zonnepanelen en een digitale meter heeft en koos voor het prosumententarief, komt automatisch in het systeem terecht van de aanrekening op basis van het reëel gebruik van het netwerk. Het prosumententarief vervalt dan.

Welke van de twee systemen het goedkoopst is, hangt af van geval tot geval. Als een gezin meer stroom direct zelf verbruikt, daalt het gebruik van het net en dus ook de netkosten. Volgens simulaties wordt het met een zelfconsumptie van meer dan 35 procent aantrekkelijk om reële nettarieven te betalen in plaats van het vroegere prosumententarief. Voor mensen die overdag werken wanneer de zon schijnt is dat niet evident. Ook wie elektrisch verwarmt, heeft veel elektriciteit nodig in de winter en bijna geen tijdens de zomer als de zonnepanelen veel opbrengen. Voor die mensen kan het wegvallen van de terugdraaiende teller een extra factuur van enkele honderden euro’s per jaar betekenen.

Maar naast de nieuwe berekening van het prosumententarief heeft het schrappen van de terugdraaiende teller nog andere financiële gevolgen. Bij de terugdraaiende teller wordt de elektriciteit die u injecteert en de elektriciteit die u afneemt tegen dezelfde prijs verrekend. Nu het systeem van de terugdraaiende teller wegvalt, zult u een terugleveringscontract met uw energieleverancier moeten sluiten. Dat is een overeenkomst met uw elektriciteitsleverancier waardoor u hem overtollige elektriciteit kunt verkopen.

De overtollige elektriciteit die u aan hem verkoopt zal worden vergoed, maar tegen een veel lager tarief dan voor de elektriciteit die u afneemt. Verkopen levert u afhankelijk van het contract 2 tot 5 cent per kilowattuur op, terwijl afname tegen gemiddeld 25 cent per kilowattuur wordt aangerekend. Sluit u geen leveringscontract af dan gaat uw overtollige elektriciteit gewoon verloren en krijgt u  niets.

Wat zijn de gevolgen voor mensen met een analoge meter?

In Vlaanderen zijn er nog 470.000 zonnepaneleneigenaars met een oude analoge meter. Voor hen is het nog niet mogelijk om het reële gebruik van het net te registreren. De VREG wijst erop dat het arrest op die mensen niet van toepassing is. Zolang geen digitale meter werd geïnstalleerd, blijft het principe van het prosumententarief en de terugdraaiende teller nog even gelden.
De bedoeling is dat tegen eind volgend jaar iedereen is omgeschakeld. Maar het netbedrijf Fluvius kan het wel eens lastig krijgen. In principe mag de digitale meter niet geweigerd worden, maar de vrees bestaat dat installateurs voor gesloten deuren komen te staan.

Wat als u zonnepanelen wilt installeren?

‘Wie zonnepanelen wil installeren, moet zich niets van het arrest aantrekken’, zegt Dirk Van Evercooren, directeur van ODE, de sectororganisatie voor duurzame energie in Vlaanderen. Nieuwkomers moeten niet meer kiezen en komen automatisch in het systeem van de reële aanrekening van de netkosten terecht. Bovendien bestaat sinds 1 januari een Vlaamse premie. Die kan oplopen tot 1.500 euro voor wie dit jaar zonnepanelen plaatst. Zonnepanelen blijven een aantrekkelijke investering, klinkt het.