Wat kunt u doen als consument om het klimaat te redden?

Vlamingen hebben een gemiddelde CO2-voetafdruk van 20 ton per jaar. Om de opwarming van de aarde tot 2 graden te beperken mag het wereldwijde gemiddelde maar 2 ton bedragen. Minder en anders consumeren is de boodschap.

Minder vlees eten

Het hoeft geen betoog meer dat de vleesproductie een bijzonder zware impact heeft op het milieu. Ze gaat gepaard met ontbossing op grote schaal en overmatig gebruik van drinkwater. Bovendien stoten koeien het broeikasgas methaan uit. En de vrachtwagens die het vlees transporteren stoten CO2 uit.

Wie twee dagen per week geen vlees eet, verkleint zijn koolstofvoetafdruk al meteen met 130 kilo per jaar. Dat berekende de door de Nederlandse overheid gesteunde stichting Milieu Centraal. Wie helemaal geen vlees meer eet, boekt een CO2-winst van 460 kilo per jaar.

Minder vlees en meer groenten dus. Maar let er dan wel op waar die groenten vandaan komen. Boontjes uit Kenia en asperges uit Peru hebben onderweg naar uw bord al flink bijgedragen tot de CO2-uitstoot. De afstand met de producent kan maar beter zo kort mogelijk zijn. Het helpt ook als u uw groentekeuzes afstemt op het seizoen. Eet u aardbeien in de winter, maak u dan geen illusies: daar zijn stookketels of verre transporten mee gemoeid.

Ook minder voedsel verspillen beperkt de CO2-uitstoot. Cijfers van het Departement Omgeving Vlaanderen leren dat een Vlaams gezin gemiddeld 88 kilo voedsel per jaar weggooit. Maaltijden en aankopen beter plannen, eten met meer zorg bewaren en restjes opeten kan een CO2-winst van 210 kilo per jaar opleveren.

Door geen vlees meer te eten verkleint uw CO2-voetafduk met 460 kilo per jaar.

Zonnepanelen installeren

Een dak hoeft niet per se op het zuiden gericht te zijn om de installatie van zonnepanelen rendabel te maken. Een tip: raad-pleeg de zonnekaart op de website van het Vlaams Energieagentschap. Ze geeft een indicatie van de mate waarin uw dak geschikt is. Is de uitkomst positief, dan zijn zonnepanelen de overweging waard. Om te beginnen omdat ze een goede investering zijn. De aankoopprijs is de jongste jaren merkelijk gedaald, waardoor de terugverdientijd van de panelen is ingekort.

Om een verbruik van 3.500 kilowattuur (KWh) - de elektriciteit die een gemiddeld gezin jaarlijks verbruikt - te dekken, moet u rekenen op een investering van ongeveer 5.500 euro. Gemiddeld genomen zal de installatie na zeven tot tien jaar terugverdiend zijn. Omdat zonnepanelen een levensduur van ongeveer 25 jaar hebben, leveren ze dus nog 15 tot 19 jaar gratis elektriciteit.

Door tien zonnepanelen te installeren verlaagt u uw CO2-consumptie met 1.000 kilo per jaar.

Uw huis isoleren

Een goede woningisolatie is een van de grootste CO2-killers. Volgens de Nederlandse stichting Milieu Centraal houdt adequate dakisolatie 1.500 kilo CO2 uit de lucht

Tegen begin 2020 moeten alle daken in Vlaanderen trouwens aan de minimale R-norm voor isolatie voldoen: 0,75 m2 kelvin per watt (K/W). Dat stemt overeen met een isolatielaag van drie tot vier centimeter, afhankelijk van het gebruikte materiaal. Voldoet een dak niet aan die vereisten, dan krijgt het huis strafpunten en is het niet meer verhuurbaar.

Bent u eigenaar van uw huis, dan ontsnapt u in zekere zin aan die reglementering. Maar een slechte isolatie blijft nefast voor de energiefactuur. Bovendien duwt de slechte staat van uw dakisolatie de prijs naar beneden als u ooit van plan bent uw huis te verkopen.

Alle vormen van isolatie leveren overigens een stevige CO2-winst op. Met vloerisolatie en spouwisolatie verkleint u uw koolstofvoetafdruk met respectievelijk 600 en 1.600 kilo per jaar.

Voor investeringen in meer energie-efficiëntie bieden de meeste banken ‘groene renovatieleningen’ aan. Die leningen op afbetaling hebben een lager tarief dan de gewone renovatieleningen.

Door uw dak te isoleren stoot u jaarlijks 1.500 kilo minder CO2 uit.

Zuinige elektrische apparaten kiezen

De jongste jaren mogen dan inspanningen zijn gedaan om elektrische apparaten zuiniger te maken, toch zijn niet alle wasmachines en televisies even energievriendelijk. Let bij de aankoop op de energielabels. Als u een oude koelkast door een nieuwe met label A+++ vervangt, wint u al snel 80 kilo CO2 per jaar. Toestellen met een beter energielabel zijn duurder, maar normaal gezien verdient u het prijsverschil terug door het lagere verbruik.

Check thuis ook eens hoeveel toestellen op stand-by staan. Apparaten die niet volledig uit staan, verbruiken elektriciteit en kosten dus geld zonder dat u er iets aan hebt. Bovendien jaagt het stand-bygebruik er in een doorsnee huis zowat 130 kilo CO2 door.

Misschien kunt u zelfs beslissen om bepaalde toestellen niet langer te gebruiken. Vaak zijn er alternatieven die CO2-neutraal én gratis zijn.

Door de was aan de lijn te drogen vermindert u uw CO2-uitstoot met 120 kilo per jaar.

Uw vervuilende auto vervangen

Of u nu op diesel of benzine rijdt, maakt niet uit: hoe meer brandstof een auto verbruikt, hoe meer CO2 hij uitstoot. En in tegenstelling tot voor roet of fijnstof bestaat er voor CO2 geen filter om de uitstoot te verminderen.

Volgens een studie van de Vlaamse overheid heeft personenvervoer een koolstofvoetafdruk van 2,9 ton per inwoner. Driekwart is gekoppeld aan het brandstofgebruik voor de auto. Wilt u af van die CO2-uitstoot, dan kunt u voor de fiets of het openbaar vervoer kiezen. Een tussenoplossing kan een wagen op aardgas (CNG) of een hybride auto zijn. Wilt u een auto die geen CO2 uitstoot, dan kan u overschakelen op een volledig elektrische of een waterstofauto. Particulieren die een dergelijk voertuig kopen, kunnen van de Vlaamse overheid een premie krijgen.

Vorig jaar werden in Vlaanderen 2.620 nieuwe e-auto’s ingeschreven, of amper 0,8 procent van het totale aantal nieuw ingeschreven auto’s. De trage opmars heeft onder meer te maken met de prijs: voor een e-auto betaalt u al snel 30.000 euro. Ook is er onzekerheid over de restwaarde, omdat er nog geen tweedehandsmarkt is.

Let er ook op dat u het probleem niet verlegt. ‘Een rijdende e-auto stoot geen CO2 uit, maar als u bij het opladen geen groene stroom gebruikt, schiet u natuurlijk niet veel op’, zegt Joost Kaesemans van de automobielfederatie Febiac.

Groen rijden kan ook met een waterstofauto, maar de productie en de verdeling van waterstof staan in ons land nog in de kinderschoenen.

Behalve op groenere auto’s wordt ook ingezet op groenere brandstof. ‘Een liter diesel of benzine bevat 2,5 kilogram CO2. Door synthetische brandstof te gebruiken kan je de uitstoot sterk verlagen. Het voordeel is dat je alle chauffeurs bereikt, en niet alleen zij die een nieuwe auto kopen. ‘Nu is slechts een klein percentage van de geproduceerde brandstof synthetisch, maar het potentieel is groot.’

Een boom planten als u een vliegreis boekt

Het zou niet realistisch zijn om te zeggen dat u nooit meer met het vliegtuig op reis mag. Maar u kunt wel twee keer nadenken voor u een ticket boekt. En als u dan toch vliegt, kunt u de veroorzaakte CO2-uitstoot compenseren door te investeren in herbebossingsprojecten. Bomen halen immers CO2 uit de lucht.

Een van die compensatieprogramma’s is Treelogical. Via een calculator geeft u in welke vlucht u maakt en u krijgt een bedrag voorgeschoteld waarmee de Vlaamse natuurorganisatie BOS+ bomen kan aanplanten in Ecuador. Waarom Ecuador? ‘Omdat je er op 1 hectare meer CO2 uit de lucht haalt dan in Vlaanderen, waar de kostprijs per ton CO2 door bebossingsprojecten drie keer hoger ligt’, zegt directeur Bert De Somviele.

We deden de oefening voor een vliegreis van Schiphol naar de Canadese stad Vancouver en terug, met vier personen. Om de CO2-uitstoot van 20.944 kilo te compenseren is een gift van 349,07 euro nodig. Vanaf 40 euro krijgt u een fiscaal attest. Voor die 349,07 euro plant BOS+ 0,070 hectare bos. ‘Per hectare halen we gemiddeld 15 ton CO2 per jaar uit de lucht’, zegt De Somviele.

De directeur beseft dat CO2-compensatie maar een klein deel van de oplossing is, en bij voorkeur het sluitstuk. Vooral de industrie moet af van het gebruik van fossiele brandstoffen. ‘Vlaanderen heeft een zware ecologische voetafdruk. Om die te compenseren zouden we elk jaar zeven keer de oppervlakte van Vlaanderen moeten aanplanten met bos. Dat is natuurlijk niet haalbaar. Maar als we de CO2-uitstoot niet beperken, zal de mens geen controle meer hebben op het smelten van de poolkappen of het ontdooien van de permafrost.’

Er zijn vaak ook alternatieven. ‘Bij BOS+ hebben we een regel voor verre professionele verplaatsingen: tot 800 kilometer nemen we het vliegtuig niet.’