In een evenwichtige, goed gespreide portefeuille is er zeker ook plaats voor cyclische aandelen. Alleen vergen ze misschien iets meer kennis en kunde dan andere aandelen. Net omdat u als belegger de rit naar boven wilt meemaken, en niet de rit naar beneden die er onvermijdelijk op volgt.
Wat verstaan we onder cyclische aandelen?
Zoals de naam aangeeft, zijn het aandelen van bedrijven die bijzonder gevoelig zijn voor economische cycli. ING-analist Stijn Demeester formuleert het zo: ‘Cyclische aandelen zijn aandelen die meer dan andere zijn blootgesteld aan de economische conjunctuur’. Die blootstelling kan op verschillende manieren tot uiting komen: in de vraag, maar ook bijvoorbeeld in de grondstoffen die een bedrijf nodig heeft om zijn producten te maken.
Voor de belegger komt het erop aan een cyclisch aandeel goedkoop aan te schaffen om vervolgens de rit naar boven mee te maken en weer uit te stappen wanneer de economische piek is bereikt.
Klassieke voorbeelden zijn autobouwers, staalproducenten, chemische bedrijven (in het bijzonder de basischemie) of mijnbouwers. Als het economisch goed gaat, stijgt de vraag naar hun producten en zouden hun financiële resultaten ook moeten verbeteren. ‘Zouden’, want tal van factoren kunnen daarbij een rol spelen, zoals concurrentie, regulering of internationale politiek. Niet alleen productiebedrijven kunnen cyclisch zijn, ook sommige dienstverlenende bedrijven zijn conjunctuurgevoelig. Denk maar aan banken of uitzendbedrijven.
Er zijn ook bedrijven die wel cyclisch zijn, maar een aparte cyclus volgen die (deels) losstaat van de conjunctuur. Een typisch voorbeeld is de tankersector, waar de vrachttarieven op de spotmarkt van doorslaggevend belang zijn voor de resultaten. Die vrachttarieven worden hoofdzakelijk bepaald door vraag en aanbod. Niet zozeer de vraag naar olie, wel de vraag naar capaciteit om die olie over de wereldzeeën te transporteren – naar supertankers dus. Het aanbod verwijst naar de beschikbare vloot.
Komen er veel nieuwe schepen bij en verdwijnen er weinig oude uit de wereldvloot, dan hebben verladers keuze zat en dalen de vrachttarieven. Zijn er weinig tankers beschikbaar, dan stijgen de vrachtprijzen. De cycli in de tankersector zijn soms heel kort, maar een ongunstige situatie – als er bijvoorbeeld overcapaciteit is – kan jaren aanslepen.
Terug naar de meer klassieke cyclische waarden. ‘Als de economie herstelt, moet je eigenlijk in cyclische aandelen zitten’, vindt Alex Martens van KBC Asset Management. ‘Vaak speelt daar een operationele hefboom. Als de omzet van een cyclisch bedrijf de hoogte in gaat, stijgen de winsten vaak nog sterker. Na een cyclus hebben bedrijven veelal zwaar in de kosten gesneden of bijvoorbeeld een fabriek gesloten.’
Hoe kunt u daar als belegger nu op inspelen?
‘Elke economische cyclus kent een aantal fasen. Typisch begint de cyclus met een opgaande fase van economische groei, om dan over te gaan naar een piek, gevolgd door een periode van contractie en een dal’, legt Demeester uit. ‘De pieken en dalen worden vaak gekenmerkt door overdreven verwachtingen, in positieve en negatieve zin.’
Voor de belegger komt het er idealiter op aan een aandeel goedkoop aan te schaffen om vervolgens de rit naar boven mee te maken en weer uit te stappen wanneer de piek is bereikt. Maar hoe weet u dat? ‘Als een aandeel erg goedkoop noteert tegenover zijn gemiddelde historische waardering, gekoppeld aan sombere winstverwachtingen, ben je vrij zeker dat er winstpotentieel is en heb je een redelijke veiligheidsmarge om in te stappen’, zegt de ING-analist.
Voor u dat doet, moet u echter grondig uw huiswerk maken. U moet weten waar de economie staat en in welke richting ze evolueert. De economische groeipercentages – de evolutie van het bruto binnenlands product (bbp) over een kwartaal in vergelijking met het voorgaande kwartaal – geven een duidelijk beeld. Ze zijn echter retrospectief en dus hebt u er als belegger niet veel aan.
Betere indicatoren, zeker voor industriële waarden, zijn volgens Martens de PMI-cijfers. De ‘purchasing managers’ index’ polst naar de verwachting van de aankoopdirecteurs en kijkt dus vooruit. ‘Als de PMI voor de industrie in een neerwaartse fase van de economische cyclus rond 40 ligt, zit je dicht bij de bodem.’ Dan kan de tijd dus rijp zijn om industriële waarden te kopen. Ook de arbeidsmarkt kan een goede indicator zijn, maar dan in de andere richting. ‘Als de werkloosheid heel laag is, zitten we redelijk laat in de cyclus. Je weet dan dat een recessie dichterbij komt en kunt het best niet meer in cyclische waarden stappen’, geeft Martens mee.
Welke bedrijven zijn een goede belegging?
Tegelijk moet u weten hoe een bepaald bedrijf ervoor staat. Demeester: ‘Belangrijk om uit te maken of een bedrijf een goede belegging is, is de balans. Kan de balans tegen een stootje zodat het bedrijf een moeilijke periode doorkomt? En is er een remuneratiebeleid dat mij nog wat biedt in moeilijke tijden?’ Als voorbeeld noemt hij inoxproducent Aperam. Dat bedrijf heeft geen schulden en levert zelfs bij de huidige, reeds herstelde koers (zie grafiek) een dividendrendement van zowat 5 procent. ‘Dat zijn redenen voor mij om te geloven in de kwaliteit van deze onderneming.’
Omgekeerd moet u, als een bedrijf hoge schulden torst, als kleine belegger daar vraagtekens bij plaatsen, voegt hij toe.
Andere elementen die hij in het oog houdt, zijn het werkkapitaal en de grondstofprijzen. Werkkapitaal is een maatstaf van de operationele efficiëntie van een bedrijf en van de financiële gezondheid op korte termijn. ‘In de huidige laagconjunctuur hebben veel bedrijven het werkkapitaal goed kunnen drukken en zo een gezonde cashgeneratie vrijwaren. Dat is een geruststelling’, licht Demeester toe. Een ander paar mouwen zijn grondstoffen, die ook de economische cyclus volgen. Als de grondstofprijzen stijgen en bedrijven kunnen dat niet – of niet meteen – doorrekenen aan hun klanten, is er een risico op margedruk.
Klassieke voorbeelden van cyclische aandelen zijn aandelen van autobouwers, staalproducenten, chemische bedrijven (in het bijzonder de basischemie) en mijnbouwers.
Martens verduidelijkt een en ander door te verwijzen naar de coronacrash van februari/maart 2020. ‘In de daaropvolgende maanden was iedereen heel negatief over de economie. We zouden een lange depressie krijgen zoals in de jaren 30 van de vorige eeuw en een stroom van faillissementen zien. Als je zulke dingen hoort, is dat vaak een instapmoment.’
Intussen is er al heel wat herstel geweest. ‘De eerste fase, waarin de autoverkoop herstelde, ligt al achter ons. We zitten nu in de tweede fase, waarin we de bedrijfswinsten zien herstellen. Daarop volgt wellicht een derde fase van ‘greed’, waarin de koersen weer pieken en we ‘overshooten’ aan de andere kant. Als iedereen positief wordt, is het moment gekomen om stilaan af te bouwen.’ Demeester beaamt dat: ‘Als je aanvoelt dat we naar een periode van overdrijving gaan qua winstverwachtingen en waardering, kun je beter uitstappen.’
Geen belegging voor iedereen
Uit dit alles wordt duidelijk dat beleggen in cyclische waarden niet zo eenvoudig is. U moet grondig uw huiswerk maken over de bedrijven waarin u wilt beleggen. En dan komt het erop aan uw instap goed te timen. ‘Het is geen belegging voor iedereen’, zegt Demeester. ‘Als je met je portefeuille vooral kapitaalbehoud nastreeft, moet je alleen in cyclische aandelen beleggen als je kennis van zaken hebt.’ Daarom geeft hij de raad: ‘Kies voor bedrijven met een sterke balans. En ‘go with the flow’: probeer de cyclus in de mate van het mogelijke te timen.’
